Տնտեսություն

Պետության խնդիրն է չափավոր ներգործել տնտեսության վրա այնպես, որ ստեղծվի համընդ­հա­նուր բարեկեցության պետություն։ Այն ենթադրում է արդյունքի արդար բաշխում և հանրային պա­տաս­խանատվություն այն քաղաքացիների համար, որոնք իրենց համար արժանապատիվ կեն­սա­մակարդակ ապահովելու հնարավորություն չունեն։ Տնտեսությունը պետք է կառուցվի այնպես, որ այն հանգեցնի հանրային հարաբերությունների արդարության։

Կուսակցությունը սոցիալ դեմոկրատական գաղափարախոսության արժեքների կրող է, ինչը են­թադ­րում է, որ սոցիալական արդարությունը, մարդու բարեկեցությունն ու մարդու իրավունքները գե­րագույն արժեքներ են: Այս արժեքների իրագործման համար անհրաժեշտ նախապայմաններն են մաս­նակցային 22ը և սոցիալական-շուկայական տնտեսությունը, որին պետությունը միջամտում է` նպա­տակ ունենալով իր քաղաքականություններով կանխել շուկայի ձախողումները և/կամ շտկել դրանք:

Մեր քաղաքականությունները լինելու են շրջադարձային և երկրի ամբողջ տարածքում հաս­ցեագ­րելու են միջավայրային և ոլորտային մարտահրավերներ:

Հանրային կառավարման համակարգը, հանդիսանալով միջավայրը ձևավորող ամենազդեցիկ գոր­ծոն, առանձնահատուկ ուշադրության է արժանի: Ուստի, մեր քաղաքականությունները այս ուղղու­թյամբ ծավալվելու են հանրային կառավարման համակարգի հետևյալ ուղղություններով`

  • հանրային կառավարման համակարգի բարեփոխումներ,
  • քաղաքականությունների ձևավորում, համակարգում և հաշվետվողականություն,
  • հանրային ծառայությունների մատուցում,
  • մարդկային ռեսուրսների կառավարում,
  • հանրային ֆինանսների կառավարում՝ ներառյալ պետական գնումներ:

Այս բոլոր ուղղություններով մասնակցային և ներառական սկզբունքներով ձևավորելու ենք փաս­տերի վրա հենված զարգացման քաղաքականություններ, որոնք հնարավորություն կտան պե­տու­թյան միջամտությունը երկրի սոցիալ-տնտեսական կյանքում դարձնել հնարավորինս հիմ­նա­վոր­ված և արդյունավետ: Արդյունքում ունենալու ենք հանրային ռեսուրսների ձևավորման և օպտիմալ տե­ղա­բաշխման, ինչպես նաև քաղաքացիներին որակյալ հանրային ծառայությունների մատուցման հա­մակարգեր: Այս գործընթացներում ապահովելու ենք նաև թափանցիկություն և հաշ­վետ­վո­ղա­կա­նու­թյուն:

Մեր այս քաղաքականություններով արմատապես փոխելու ենք տնտեսության մեջ առկա խաղի կա­նոնները` վերացնելով կորզող բոլոր հաստատությունները և գործիքները, որոնք մրցակցային ան­հա­վա­սար պայմաններ են ստեղծում:

Շուկան ապամենաշնորհելով և ստեղծելով խաղի հավասար կանոններ՝ հանրային և տնտե­սա­կան քաղաքականությունների միջամտությամբ զարգացնելու ենք տնտեսության երկրորդային և երրոր­դային սեգմենտները՝ երկարաժամկետում նպատակադրելով զարգացնել նաև չորրորդային` բարձր տեխնոլոգիաների սեգմենտը: Այս ուղղությամբ մեր հեռանկարն է տնտեսական քա­ղա­քա­կա­նու­թյուններով նպաստել արդյունաբերության և ծառայությունների մեջ երկրի մրցակցային առա­վե­լու­թյունների բացահայտմանը և մրցունակության բարձրացմանը, այդ մրցունակ ուղղությունները թի­րախավորելով՝ հասնել տնտեսության կառուցվածքի վերափոխման՝ հանքարդյունաբերական-ագ­րա­րայինից դեպի արդյունաբերական, ծառայությունների և բարձր տեխնոլոգիաների տնտեսության:

Այս ուղղությամբ մեր քաղականությունները իրականացնելիս չենք առաջնորդվելու միայն պա­հի առաջնահերթություններով և գնահատելու ու հաշվի ենք առնելու նաև այդ գործողություների ազ­դե­ցությունը հաջորդ սերունդների վրա: Այս գիտակցումով տնտեսությունը վերոգրյալ ուղ­ղու­թյուն­նե­րով զարգացնելուն զուգընթաց՝ հետ ենք մղելու մետաղական հանքարդյունաբերությունը, իսկ պե­տու­թյան զարգացման կարիքներից ելնելով՝ եզակի դեպքերում մետաղական հանքերի շա­հա­գոր­ծու­մը ամբողջովին կլինի պետության հսկողության և կառավարման ներքո: Սակայն նույնիսկ այս դեպ­քե­րում այն չի իրականացվի ի վնաս բնության և քաղաքացու կյանքի ու առողջ ապրելու իրավունքի: Այս հեռանկարի հիմքում նաև այն գիտակցումն է, որ ներկան ու ապագան երկրի ու քաղաքացու կյան­քը վտանգի տակ դնող տնտեսական քայլերը նպաստում են նաև արտագաղթին և սահ­մա­նա­փա­կում հայրենադարձությունը:

Գտնում ենք նաև, որ անարդար է հանքարդյունաբերությունը նույն դրույքաչափով հարկել, ինչ ար­դյու­նաբերության մյուս ենթաճյուղերը։ Ըստ էության, հանքարդյունաբերական ձեռ­նար­կու­թյուն­նե­րի կատարած աշխատանքը ոչ թե արդյունաբերական արտադրությունն է, այլ հանրությանը պատ­կա­նող ընդերքի հարստությունը արդյունահանելու ծառայությունը։ Համապատասխանաբար, այն պետք է հարկվի բացարձակապես այլ ռեժիմով՝ որպես հանրությանը մատուցվող ծառայություն։

Տնտեսության զարգացման խթան հանդիսացող տնտեսական և սոցիալական ենթա­կա­ռուց­վածք­ները լինելու են մեր ջանքերի կիզակետում: Ձգտելու ենք պատասխանատու և արդյունավետ հար­կաբյուջետային քաղաքականության միջոցով կրճատել պետական պարտքի բեռը, նվազեցնել ըն­թա­ցիկ ծախսերը և արդյունքում մեծացնել ֆիսկալ միջակայքը: Սա հնարավորություն կտա շեշ­տա­կի մեծացնել տնտեսական և սոցիալական ենթակառուցվածքներում պետության կողմից իրա­կա­նաց­վող կապիտալ ներդրումները: Սոցիալական ենթակառուցվածքների մասով պետությունն ունե­նա­լու է մեծ ներգրավվածություն` պարտադիր առողջության ապահովագրության համակարգի ներդրմամբ և դրա զարգացմանը անմիջական մասնակցություն ունենալու միջոցով: Սրա առնչու­թյամբ մեր տեսիլն է ներդնել առողջապահական, սոցիալական և կրթական համակարգեր, որ իրենց որա­կով չեն զիջի արևմտյան զարգացած երկրների նույնանուն համակարգերին:

Գյուղատնտեսության ոլորտի պետական քաղաքականության հիմքում պետք է ընկած լինի հան­րության պարենային անվտանգության հիմնահարցը՝ հաշվի առնելով նաև պատերազմի վերսկսման հավանականությունը։ Հայաստանում գյուղատնտեսությունը պետք է միտված լինի ստա­նալ բնական, էկոլոգիապես մաքուր արտադրանք՝ այն դարձնելով բրենդային քաղաքականություն։ Գյու­ղատնտեսական արտադրանքի ներմուծումը պետք է հասցնել նվազագույնի՝ այն փոխարինելով տե­ղում արտադրված որակյալ արտադրանքով։ Արտադրության ոլորտում նաև պետական աջակ­ցու­թյամբ պետք է աստիճանաբար կիրառել միջազգային լավագույն փորձառությունն ու նորագույն տեխ­նոլոգիաները, ոլորտում ծախսվող էներգիան փոխարինել արևային և վերականգնվող այլ էներ­գա­տեսակներով:

Ե՛վ տնտեսական, և՛ սոցիալական ենթակառուցվածքների գծով զարգացնելու ենք հա­մա­գոր­ծակ­ցություն մասնավոր հատվածի հետ և կառուցելու ենք համակարգեր, որոնք վերոգրյալ ուղ­ղու­թյուն­ներով զարկ կտան տնտեսության զարգացմանը, ինչն իր հերթին կբարձրացնի քա­ղա­քա­ցի­նե­րի կենսամակարդակը և բարեկեցությունը: Այս գործընթացում, հաշվի առնելով ռեսուրսների սահ­մա­նափակ լինելը, պետական ներդրումները կիրականացվեն՝ ըստ դրանց ֆինանսատնտեսական և սո­ցիալական առավելագույն հատույց ստեղծելու կարողության:

Տնտեսության զարգացման գործում մեր գերխնդիրն է լինելու հավասար մրցակցային պայ­ման­ներ ստեղծելով ապահովել կայուն և ներառական տնտեսական աճ, և այս գործընթացում հա­մապա­տաս­խան կարևորություն է ստանալու նաև գների կայունության խնդրի արդյունավետ իրագործումը և ֆի­նանսական համակարգի զագացումը:

Սոցիալական քաղաքականություն

Հայաստանի Հանրապետությունը հռչակվել է սոցիալական պետություն։ Այն պետք է հս­տա­կեց­նի քաղաքացիների նկատմամբ իր պատասխանատվության սահմանները։ Պետության սո­ցիա­լա­կան քաղաքականության նպատակը պետք է լինի բարեկեցության, մշակութային զար­գաց­ման ցանկացած մակարդակում գտնվող քաղաքացու համար ապահովել բարեկեցության, մշա­կութային զարգացման, սոցիալական ապահովության ավելի բարձր մակարդակ տեղափոխվելու բո­լոր պայմանները։

Պետության սոցիալական քաղաքականության վերջնական թիրախը համընդհանուր բարե­կե­ցու­թյան և հանրային համերաշխության պետության կայացումն է։ Սա ենթադրում է, որ երկրում չպետք է լինեն անոթի, կրթության ցածր ցենզ, անօթևան, սոցիալ-տնտեսական վիճակի պատճառով վատառողջ քա­ղաքացիներ։ Համերաշխության ու սոցիալական պատասխանատվության մակարդակի իդեալ կա­րող է համարվել վիճակը, երբ աշխատունակ ցանկացած քաղաքացի իր աշխատանքով բա­րե­կե­ցիկ ապրելու հնարավորություն ունի և այդ հնարավորությունից չօգտվելը պատիվ չի բերում իրեն, իսկ անաշխատունակները ապրում են արժանապատիվ ու ապահովված։

Ընդհանրապես, կենսագործունեության որևէ փուլում դժվարությունների հանդիպած քա­ղա­քա­ցի­ները պետք է զգան պետական հոգածությունը՝ իր հնարավորությունների ողջ ծավալով։ Գործ­նա­կա­նում դա կարող է դրսևորվել աշխատատեղերի ստեղծման արդյունավետ քաղաքականության վար­մամբ, աշխատունակ քաղաքացիների մասնագիտական վերապրոֆիլավորման հնա­րա­վո­րու­թյամբ, համընդհանուր բարեկեցությանն ուղղված ու աղքատության հաղթահարմանը միտված և ար­դյուն­քի արդար բաշխման պետության վարած քաղաքականությամբ և այլն։

Կանանց սոցիալական պաշտպանվածություն

Պետությունը ժամանակավոր կարգավորիչ գործիքներ կիրառելու միջոցով կարող է սեռերի իրա­վահավասարության հարցը լուծել՝ այն իրավական ու հռչակագրային մակարդակից բարձ­րաց­նե­լով գործնական ու մշակութային մակարդակ։

Կանայք կատարում են մեծ քանակությամբ չվարձատրվող աշխատանք: Մասնավորապես՝ չվար­ձատրվող աշխատանքը ներառում է երեխաների և տարեցների խնամքը, տնային տնտե­սու­թյու­նը, աշխատանքը խոհանոցում և այգում: Առաջարկում ենք չվարձատրվող աշխատանքը նույնպես նե­րառել ստաժի հաշվարկման մեջ, մասնավորապես` հաշմանդամություն ունեցող երեխայի և ծե­րե­րի խնամքի ժամանակահատվածը լիովին հաշվարկել որպես աշխատանքային ստաժ, այլ ոչ թե միայն դրա 10 տարին, ինչպես այն կարգավորվում է ներկայիս օրենսդրությամբ:

Գյուղաբնակ և բացառապես գյուղատնտեսությամբ զբաղվող կանանց սոցիալական իրավունք­նե­րի իրացման նպատակով իր հողատարածքը մշակող և ինքնազբաղված համարվող կանանց գե­րակշռող մեծամասնությունը զրկվում է երեխայի խնամքի նպաստ, ապա հետագայում բարձր կեն­սա­թոշակ ստանալու իրավունքից: Այս կատեգորիայի կանանց համար հարկավոր է մշակել հարկ­ման օպտիմալ մեխանիզմներ, որպեսզի նրանց հնարավորություն ընձեռնվի՝ օգտվելու վերը նշված սո­ցիալական իրավունքներից:

Մինչև երեք տարեկան երեխա խնամող մայրերի 83%-ը, որոնք կարող են նշանակալիորեն ընդ­լայնել աշխատուժը ողջ տնտեսության մակարդակով, չեն վերադառնում աշխատանքի՝ պատ­ճա­ռա­բանելով երեխայի խնամքի այլընտրանքային տարբերակների բացակայությունը։

Անհրաժեշտ է կարճաժամկետ հատվածում Երևանի և Հայաստանի խոշոր համայնքերում ան­հա­պաղ նախաձեռնել և իրականցնել վաղ մանկության խնամքի ծառայությունների ներդրման ծրա­գիր՝ նախադպրոցական հաստատությունների ծառայությունների ընդլայնման միջոցով։

Կանանց սոցիալական պաշտպանվածությունը չի սահմանափակվում միայն վերը նշված դրույթներով և հետագայում մեր կողմից մշակվող քաղաքականություններում ընդգրկվելու են այլ ծրագրեր։

http://www.sdp.am

 

Schreibe einen Kommentar

Deine E-Mail-Adresse wird nicht veröffentlicht. Erforderliche Felder sind mit * markiert