Ժաշք
Ես ծնվել եմ, բայց ծնվել եմ երկրաշարժից երկու ամիս անց՝ երջանիկ պատահականությամբ կամ էլ դժբախտ… չգիտեմ։ Մայրս պատմում էր՝
– Փորս բերանս հինգ հարկ իջել եմ, էն էլ ինչ աստիճաններով ասելու չի. աստիճաններից մնացել էին պատից կպած չորս-հինգ սանտիմետրանոց քարե կտորներ, որ համարյա չէի էլ տեսնում՝ խանգարում էիր,- ավելացնում է՝ հիմա արդեն ծիծաղելով։
Իմ անունը երևի կլիներ տատիկիս անունը՝ Մարիետա, կամ հորաքրոջս սիրելի տիկնիկի անունը՝ Մարիանա, բայց ես հիմա կրում եմ հորաքրոջս անունը՝ Արմենուհի։ Ես՝ ինչքան ինձ հիշում եմ, պետք է, որ տղա ծնվեի. այդպես էի ուզում։ Բայց դեկտեմբերի 7-ը փոխեց ամեն ինչ՝ անգամ սեռս, որ դառնամ կորուսյալ դստեր ու քրոջ փոխարինողը։ Բայց ես մի ողջ կյանք անհաշտ եմ ապրում թե՛ սեռիս, և թե՛ անունիս հետ։ Ես այդպես էլ չընդունեցի, թե ինչու վերջը աղջիկ ծնվեցի, իսկ անունս էլ՝ ինձ տանը միշտ կանչում են քուրիկ, դպրոցում՝ Արմինե ու այդպես էլ երևի չկարողացա դառնալ իմ՝ հավերժ 12-ամյա հորաքրոջ իրական փոխարինողը (թեև տանը այլ կարծիքի են):
Ես դեռ չէի ծնվել, հորաքույրս եկավ տատիկիս երազին ու տատս լացակումած ձայնով մինչ օրս պատմում է այդ երազն ու համբուրում արդեն շուտով 30-ամյա «թաթիկներս»։
– Արմենուհիս խառնված մատաղի կաստռուլկի կռիշկեն ձեռը, կաստռուլկեն ման գուկար։ Վերջը չգտավ։ Եկավ կափարիչը տվեց ձեռս ու սեց՝ մամ ջան չգտա՝ կորավ, գոնե կափարիչը ամուր պահի,- արցունքները սրբելով՝ այս անգամ էլ Տեր հորն էր պատմում տատս։
– Մյուս աղջի՞կդ է,- մատնացույց անելով մորս՝ հարցրել էր Տեր հայրը։
– Չէ հարսս է, Տեր հայր։ Հղի է։
– Աղջիկ-թոռ կունենաք ու աղջկադ տեղը կզբաղեցնի։ Կափարիչը թոռդ է, իսկ կաթսան աղջիկդ՝ որն էլ չկա,- մեկնաբանել էր Տեր հայրը։
Դե, հետո մի ցուրտ ու ձյունառատ օր, այդպես էլ չսպասելով գարնանը, որոշեցի ութնուկ ծնվել։ Ծննդատուն չէր, այլ ինչ որ կիսաքանդ մանկապարտեզ էր՝ չկար ոչ մի նորմալ բժշկական սարք ու հարմարավետություն։ Բայց դե կար այն, ինչ կար…
Մերոնք ինձ բմբուլների մեջ են պահել կարելի է ասել, ու դրա վառ հետևանքը իմ կամակոր լինելն է։ Ինձ լավ հիշում եմ մանկապարտեզում։ Ամեն ինչ անում էի, որ չքնեի ու պատկերացրեք հաջողվում էր, թեև հիմա փոշմանել եմ. մարդուն էլ ասեն քնի, ու նա հակառակվի։ Մանկապարտեզն ինձ համար ասոցացվում է Էմմա տատի գոգնոցի, համով հացի, Շողիկի և իհարկե ոջիլների հետ ( վերջին ասածս կարելի է վերաձևակերպել նաև այսպես՝ ոջլոտ Շողիկի հետ)։
Ես սիրում էի Շողիկին ու ի հեճուկս բոլորի, նստում նրա կողքին ու խաղում հետը, մինչև մի օր այդ «հրաշք» կենդանիները հայտնվեցին նաև իմ՝ սաթի պես սև մազերի մեջ։ Դե էլ չպատմեմ՝ ինչ դժվարությամբ ձերբազատվեցինք դրանցից, բայց ես հանձնվողը չէի. նա իմ ընկերուհին էր ու վերջ։ Խմբում արդեն շատերն իրենց հյուսքերում ունեին այդ «հրաշք» կենդանիներից, ու բոլորը մեղադրում էին իմ կապուտաչյա թախծոտ ու լռակյաց ընկերուհուն։ Անգամ, երբ վիճում էին իրար հետ ասում էին՝ «Խելոք մնա, թե չէ հիմա Շողիկի ոջիլներից կբերեմ, կգցեմ մազերիդ մեջ»։ Ես ծեծում էի բոլորին…հա՜, հա՜, իրոք ծեծում էի։ Բայց աղմուկն այնքան բարձրացավ, որ տնօրենը կանչեց Շողիկի մայրիկին ու չգիտեմ ինչ եղավ։ Միայն հիշում եմ՝ մայրը լացելով Շողիկին տուն տարավ։ Ես էլ լացեցի։
Հաջորդ օրը Շողիկը եկավ, գլխարկը հանեց… մայրը մազերը խուզել էր։
Տան միակ աշխատողն էր Շողիկի մայրը՝ հացի փուռում էր աշխատում, հայրը գնացել էր պատերազմ, եղբայրը 2-րդ դասարան էր։
Ձմռանը Շողիկը հիվանդացավ։ Թերսնումից է՝ ասաց մանկապարտեզի քույրը, հետո սկսեց հազալ ու նիհարել։
Տուն գնալու ճանապարհին գրեթե ամեն օր տատիկս մի հատ սնիկերս էր առնում։ Կիսում էինք երեք մասի՝ ինձ, եղբորս ու հորեղբորս աղջկան։ Մի սնիկերսը 500դրամ էր էսօրվա պես հիշում եմ։
Ես իմ բաժինը փաթաթում էի անձեռոցիկի մեջ ու բերում Շողիկին։ Այնպիսի կարոտով էր ուտում։ Գնում էինք միասին զուգարան ու այնտեղ տալիս էի, որ ոչ ոք չտեսնի ( հիմա զարմանում եմ ինչու հենց զուգարան էլի)։
Արդեն 10 օր է չկար Շողիկը, սնիկերսներս հալվում էին գրպանումս։ Բոլորը փսփսում էին ու ես հասկացա, որ մի բան այն չի։
Շողիկը… թոքաբորբ, խոնավ դոմիկ, ջեռուցում չունեին, մայրը դեղի փող չի ունեցել ու… Շողիկի հետ երկրաշարժ եղավ։
Փաստորեն, ժաշքը էս էր, որ մարդիկ մի օր անհետանում են, կորում։ Ժաշք ասվածը ինձ համար ամփոփվեց իմ կապուտաչյա Շողիկի կերպարով, ու ես տխուր մտածում էի՝ ախր ինքը հորքուր չի եղել, բա հիմա ով է իր անունը կրելու, ով է լինելու իր կափարիչը։
Անցան տարիները։ Իմ ու շատերի ճակատին գրվեց՝ ժաշքի սերունդ ու մեզնից ոչ ոք ո՛չ եղավ լիարժեք առողջ, ո՛չ էլ բան հասկացավ իր մանկությունից։ Մոմի լույս, դվիժոկ, «Просто Мария», գիշերվա 1-ից մինչև 5-ը հեռուստաալիքներ, շաբաթը մեկ անգամ լողանալ, դերբի, զիպպո, դոմիկ ու լիքը նման բաներ ասոցացվում են մեր մանկության հետ։ Ու ամեն մեկս էլ մի կաթսայի կափարիչ էինք, որ առանց այդ կաթսայի այդպես էլ չհասկացանք, թե ում էինք պետք։ Ու լիքը Շողիկներ, որ ո՛չ կաթսա եղան, ո՛չ էլ կափարիչ։