ԳԱԲՐԻԵԼ ԳԱՐՍԻԱ ԼՈՐԿԱ
Ձոն Սալվադոր Դալիին
1926

 

Մի վարդ բարձրուղեշ` քո երազների պարտեզում բացված:
Կոփանված անիվ՝ համաձուլվածքում մաքուր պողպատի:
Լեռը մերկացած գաղջ մառախուղից տպավորապաշտ:
Եվ գորշությունը՝ պատվարն իր զիջող ամենավերջին:

Նոր նկարիչներն արվեստանոցում իրենց սպիտակ
ամուլ ծաղիկն են կտրում արմատից քառակուսաձև:
Սենի ջրերում սառցազանգվածն է մարմարաճերմակ
սառույցով պատում մգլած բաղեղն ու պատուհանը սև:

Մի մարդ է քայլում սալահատակին՝ դոփյունով հուժկու:
Եվ բյուրեղներն են թաքչում թովչանքից արտացոլանքի:
Կառավարությունն օծանելիքի խանութն է փակել:
Մեքենան խռպոտ համազարկերն է դակում շեշտակի:

Անտառներն անգո, բացակա թավիշն ու հոնքերը թավ
թափառում են հին, խարխուլ տների երդերի միջով:
Օդն իր տարածքն է ողորկում ծովի հայելու վրա
և հորիզոնն է ջրանցույցի պես հառնում նորիցնոր:

Նավաստիները, դեռ չճաշակած գինի ու խումհար,
գլուխն են կտրում ջրահարսերի կապարե ծովում:
Գիշերը՝ սեփ-սև արձանը թուջե ողջախոհության
լուսնի կլորիկ հայելին է իր ձեռքի մեջ պահում:

Մեզ սահմանների ու ձևույթների տենչն է գրավում:
Գալիս է մի մարդ, որ շուրջն է նայում քանոնով դեղին:
Վեներան ճերմակ նատյուրմորտ է մի՝ մեռած բնություն
և գունաթիթեռ հավաքողներն են փախչում նրանից:

* * *

Կադակես , առանցքն ու հենակետը ջուր ու ցամաքի,
սանդղաշարերից ու ծովախորշից վեր հառնող փարոս:
Փայտե սրինգներն հանդարտեցնում են օդը բերկրալի:
Երեխաներին միրգ է բաժանում աստվածն հեթանոս:

Ձկնորսներն, ահա, ավազի վրա քնած աներազ:
Վարդը՝ բաց ծովում նրանց կողմնացույց, ուրիշը չկա:
Հորիզոնը կույս՝ վիրակապերի հանգույցից հյուսված,
իրար է կապում շեղջերն ապակե լուսնի ու ձկան:

Երկկայմ նավերի ծաղկեպսակը կոշտ, ճերմակաթույր
մազոտ ճակատն է շոյում ավազի դառն ու աղեկեզ:
Ջրահարսերը համոզում են, բայց չեն գայթակղում,
ու երբ մի գավաթ թարմ ջուր ես պարզում՝ մոտենում են քեզ:

* * *

Սալվադո՛ր Դալի, օ՜, լուսապայծառ ձա՛յն ձիթապտղի:
Ես չեմ գովերգում քո պատանեկան վրձինն անկատար
ո՛չ իսկ գույնդ, որ գույնն է հագներգում քո ժամանակի,
այլ սահմանափակ հավերժության քո կարոտը անհագ:

Մաքրաջի՛նջ հոգի, որ բնակվում ես նոր մարմարներում:
Դու փախ ես տալիս շինծու ձևերի մթնած թավուտից:
Թռիչքը մտքիդ հասնում է այնտեղ, ուր ձեռքդ է հասնում,
և ախորժահունչ ծովն ես վայելում քո պատուհանից:

Աշխարհը լի է անկարգությամբ ու խավար տաղտուկով,
առաջնադիրքում, ուր սովորաբար մարդն է հայտնվում:
Աստղերը սակայն, բնապատկերներն ի չիք դարձնելով,
իրենց ուղեծրի քարտեզն են հստակ գծապատկերում:

Ժամանակի հոսքն, ասես սեղմվելով, կերպար է առնում
և թվայնացած ձևերիմեջնոր՝ փոխվում դարից դար:
Եվ Մահը պարտված՝ ներկա վայրկյանի նեղ շրջանակում
պատսպարվելու ապաստարան է փնտրում վախվորած:

Երբ ներկակալդ ես բռնում՝ մի թևին խոցված մի անցք,
դու լու՛յս ես խնդրում, որ կյանք ներարկես ծառին ձիթենու:
Լու՛յս Միներվայի ՝ փայտամածների դիցուհու զվարթ,
ուր ո՛չ երազ կա, ո՛չ էլ երազի ծաղկունք անստույգ:

Դու լու՛յսն ես խնդրում այն հնամենի՝ ճակատի՛ն փայլող,
որ ադամորդու բերանին, սրտին չի հասնում երբեք:
Լու՛յս, որ երկչում է խաղողի որթից Բաքոսի պագշոտ
և ուժից անկարգ, որ ջուրն է խոտոր ամբարում իր մեջ:

Կեցցե՛ս դու, երբ որ դրոշներ ես ցցում նախազգուշացնող
մութ սահմաններին, որ փայլփլում են գիշերվա դեմքին:
Որպես նկարիչ, դու չես ցանկանում, որ ձևերը քո
թորշոմեն հանկարծ չնախատեսված բամբակով ամպի:

Ձուկն ակվարիումում և թռչունը իր վանդակում ամփոփ:
Դու չես ցանկանում հորինել դրանք ծովում կամ օդում:
Դու կերպարանում կամ պատճենում ես քո ազնիվ աչքով
նրանց պուճուրիկ մարմինները ժիր ու խայտաճամուկ:

Իրերն ես սիրում խիստ որոշակի՝ ստու՛յգ, նյութեղե՛ն,
որտեղ չի կարող բորբոսը երբեք ճամբարն իր խփել:
Կառուցումներն ես սիրում բացակա տարածության մեջ
և դրոշը դու պարզմիտ կատակ ես ընդունում իբրև:

Պողպատ-կողմնացույցն իր առաձգական երկտողն է հեգում:
Կղզիներն անհայտ իրենց գոյության լեգենդն են հերքում:
Իր ուղղահայաց ճիգի մասին է ուղիղ գիծն ասում,
Բյուրեղներն ուշիմ՝ երկրաչափությունն իրենց գովերգում:

* * *

Բայց նաև վարդն այն պարտեզի, որտեղ բնակվում ես դու:
Վա՛րդը մշտապես, մեր հյուսիսն ու մեր հարավն առընդմիշտ,
ինքնամփոփ, հանգիստ՝ ինչպես արձանը անզգա ու կույր,
անտեղյակ անգամ իր հրահրած ծածուկ պայքարին:

Վա՛րդ մաքրամաքուր, զերծ արհեստական ուրվագծերից,
որ բացում է մեր թևերն ալեբախ լուսեղ ժպիտի
(կոճգամված թիթեռ, որ իր թռիչքի մասին է խորհում):
Վա՛րդ համակշռող ու հավասարար`տառապանքից զերծ,
Վա՛րդ մշտահավերժ…

* * *

Սալվադոր Դալի` օ՜, ձիթապտղի ձայն լուսապայծառ:
Քեզ ասում եմ այն, ինչ նկարներդ ու դու ես ինձ ասում:
Ես չեմ գովերգում քո պատանեկան վրձինն անկատար,
այլ քո նետերի թիրախն եմ երգում միշտ հաստատուն:

Ես երգում եմ քո կատալոնական ջանքը լույսերի,
քո սերը հանդեպ այն ամենի, ինչ պարզ է ու հստակ:
Ես երգում եմ քո սիրտը նրբանուրբ ու աստեղային,
տրցակն անխաթար խաղաթղթերի քո ֆրանսիական:

Ես երգում եմ քո կարոտը անխոնջ՝ հանդեպ արձանի,
փողոցից խրտնող սպասումներիդ վախն զգայական:
Ես երգում եմ քեզ երգակցող պստլիկ այն ջրահարսին՝
ծավախեցուց ու մարջանից հյուսկեն հեծանիվ թամբած:

Բայց այստեղ ես մեր մերձակցությունն եմ երգում հոգեշահ,
որ ձուլում է մեզ խավարամած ու ոսկե ժամերին:
Արվեստի լույսից մեր աչքերը չեն կուրանում բնավ:
Այլ նախ և առաջ հոգեկից սիրուց, խաչված սրերից:

Ո՛չ թե նկարն այն, որ նկարում ես դու համբերատար
այլ Թերեզայի մաշկը մշտարթուն, բացվածքը կրծքի,
գանգուր խոպոպներն են երախտամոռ Մաթիլդի, վստահ,
մեր հոգեկցության նկարը կերտել՝ ճոխ ու զգլխիչ:

Արյունածորող մատնահետքերն այս ոսկուն դրվագված
թող որ շոշափեն Կատալունիայի սիրտն հավերժական:
Աստղերն՝ անճարմանդ բռունցքների պես, թող փայլեն վրադ,
քանի ծաղկում են քո նկարչությունն ու կյանքդ պայծառ:

Մի՛ նայիր թաղկած թևերով ջրի ժամացույցներին,
Ո՛չ էլ կոպտատաշ, ոսկրոտ մանգաղին այլաբանական:
Ճոճի՛ր վրձինդ, պա՛հ տուր, մերկացրու՛ ծովի դեմ նորից
նավազների ու նավերի առաջ միշտ և հավիտյան:

 

 

 

 

Ashot Alexanian

 

Schreibe einen Kommentar

Deine E-Mail-Adresse wird nicht veröffentlicht. Erforderliche Felder sind mit * markiert