Ով էր Բանդէրան. այսօր անվիճելի է, որ Լեմբերգի (Գալիցիա) OUN (Ուկրաինայի ազգայնականների կազմակերպություն)-ը զգալիորեն ներգրավված է եղել հրեա բնակչության դեմ ջարդերի մեջ: Ավելի ուշ UPA-ի (ՕUN-ի ռազմական թևի) մարտիկները սպանում են 80000 լեհերի, որոնցից շատերը խաղաղ բնակիչներ են։ Նրանց նպատակը՝ էթնիկապես միատարր Ուկրաինա ստեղծելն էր: Հետագայում Նացիստների հետ համագործակցած, հրեաների ու լերհերի սարսափելի ջարդերին մասնակցած Բանդերան ապաստան է գտնում արևմտյան Գերմանիայում Բավարիայում գեղծանվան ներքո, այնպես, ինչպես Թալեաթն էր ապաստան գտել Բեռլինում կեղծ անվան տակ: Բանդերականները 2014 թվականից ի վեր Դոնբասի ու Լուգանսկի տարածքում ավելի քան 14 հազար ռուս են սպանել, որի գերակշիռ մասը խաղաղ բնակիչներ էին:
Եվրոպայի, հատկապես Գերմանիայի կողմից հովանավորվող Կլիչկոյին ԱՄՆ-ն չէր ցանկանում Ուկրաինայի իշխանության ղեկը վստահել, ավելի շուտ ԱՄՆ-ի թեկնածուն Ազգայնական Արսենի Յազենջուկն էր (Arseny Yazenjuk), Բենդերականներն ու նեոնացիստներն էին: Խոսակցությունը վերաբերում է 2014 թվականի Ուկրաինայում «Մայդան» կազմակերպելու ժամանակ:
2014 թվականին Ուկրաինայում տեղի ունեցավ արյունալի հեղաշրջում, որից հետո Ստէֆան Բանդերային դարձրին Ուկրաինայի «Հերոս», հատկապես Ուկրաինայի ար.մտյան մասում:
ԱՄՆ Պետդեպարտամենտի Եվրոպայի հարցերով տեղակալ Վիկտորյա Նուլանդը 2014 Կիևում թվականին պատասխանում է լրագրողների հարցերին։
„Fuck the EU“ ,-ասում է Նուլանդը Կիևում ԱՄՆ դեսպան Ջեֆրի Պյատին հեռախոսազրույցում։
‘‘The assistant US secretary of state, Victoria Nuland, has apologised after her phone conversation about the political crisis in Ukraine was leaked on the internet. The call between Nuland and a US ambassador focused on the future of the country if it gains a new government. Nuland declined to comment on ‘private diplomatic conversations’‘
Թեև այս ձևակերպումը, որը, ենթադրաբար, թարգմանության կարիք չունի, բայց Նուլանդի բացասական գնահատականը եվրոպացիներին նույնիսկ չի զարմացնում տուժածներին՝ ԵՄ-ն: Գերմանացի բարձրաստիճան դիվանագետ Հելգա Շմիդը դժգոհեց ԱՄՆ-ը քննադատությունից:
Նուլանդի հեռախոսազրույցի երկրորդ ասպեկտը, հետևաբար, մթնոլորտային առումով ավելի սթրեսային է. Նուլանդի զրույցը Պյատի հետ պարզ է դարձնում, թե որքան ինտենսիվ է Արևմուտքի, նախևառաջ ԱՄՆ-ի, միջամտությունը Ուկրաինայի ապստամբություններին և ինչ են մտածում առաջատար ընդդիմադիր գործիչները. «Չեմ կարծում, որ Կլիչը պետք է միանա կառավարությանը»,- ասում է Նուլանդը և, իհարկե, նկատի ունի բռնցքամարտի աշխարհի նախկին չեմպիոն Վիտալի Կլիչկոյին։
Հրապարակված հատվածում պետքարտուղարը դեսպանից կարծիք է հարցնում. «Ի՞նչ եք կարծում»։
Դիվանագետը խառը փոխաբերություններով պատասխանում է. «Կարծում եմ՝ մենք խաղի մեջ ենք: Կլիչկոյի մասը ակնհայտորեն բարդ էլեկտրոն է այստեղ: Հատկապես փոխվարչապետի պաշտոնում նրա հայտարարությունը…։ Այսպիսով, մենք կփորձենք շատ արագ պարզել, թե որտեղ է նա կանգնած այս հարցում»:
Կարծիքին, թե Կլիչը չպետք է գնա կառավարություն, համաձայնում են Նուլանդը ասելով՝ («Ես չեմ կարծում, որ դա լավ գաղափար է») և հաստատելով Պյատը. («կառավարություն չգնալու հետ կապված, թողեք նրան, թող անի իր քաղաքական տնային աշխատանքը»):
Այդուհանդերձ, հեռախոսազրույցից տպավորություն չի ստեղծվում, որ երկու ամերիկացի դիվանագետները վերահսկողություն ունեն Կլիչկոյի վրա կամ նույնիսկ գիտեն, թե նա իրականում ինչ է ծրագրում։ Պյատը սկզբում առաջարկում է, որ Նուլանդը փորձի Կլիչկոյի հետ կապ հաստատել իր հաջորդ հեռախոսազանգով:
Մի քանի նախադասություն անց, սակայն, պետքարտուղարն դեսպանին է առաջարկում, որ կապ հաստատի Կլիչկոյի հետ և տեսնի, թե արդյոք նա ցանկանում է խոսել նրա հետ Ուկրաինայի երեք կարևորագույն ընդդիմության առաջնորդների հանդիպումից առաջ, թե հետո: Պյատը համաձայնում է. «Լավ, ես կանեմ դա: շնորհակալություն»:
Այնուհետև Նուլանդը ցանկանում է Ռոբերտ Սերիի՝ Ուկրաինայում Նիդեռլանդների նախկին առաջին դեսպանին և ՄԱԿ-ի գլխավոր քարտուղար ժամանակին Բան Կի Մունի Մերձավոր Արևելքի բանագնացի մասին խոսել:
Սերին այժմ պետք է աշխատի Ուկրաինայում ՄԱԿ-ի համար: «Դա հիանալի կլիներ», – ուրախությամբ ասում է Նուլանդը: «Կարծում եմ, որ դա կօգնի սոսնձել այս բանը, և եթե ՄԱԿ-ը օգնի սոսնձել դա և, գիտեք, թքած ունեմ ԵՄ-վրա»:
«Ոչ, ճիշտ է», – ասում է Պյատը, ակնհայտորեն համաձայնելով, որ եվրոպացիներից այստեղ մեծ օգնություն չի կարելի սպասել:
Նա նույնպես ողջունում է ապագայում Միավորված ազգերի կազմակերպության հետ համագործակցելու հնարավորությունը, բայց միևնույն ժամանակ զգուշացնում է.
«Դուք կարող եք միանգամայն վստահ լինել, եթե դա իր բարձրության կետին հասնի, ռուսները կաշխատեն կուլիսների հետևում՝ փորձելով տորպեդահարել դա»:
Շաբաթներ առաջ Միացյալ Նահանգները որոշեց պատժամիջոցներ կիրառել, ինչպիսիք են ուկրաինացի որոշ քաղաքական գործիչների, այդ թվում՝ ՆԳ նախարար Վիտալի Զախարչենկոյի վիզաների անվավեր ճանաչումը։ Դրանով Վաշինգտոնը ցանկանում էր ազդանշան ուղարկել ընդդիմության նկատմամբ չափազանց կոշտ ճնշումների դեմ: ԵՄ-ն դեռևս չի որոշել որևէ համադրելի քայլ, այլ միայն դժգոհել է հետագա խորհրդակցությունների անհրաժեշտությունից։
Չնայած դրան, գերմանացի դիվանագետ Հելգա Շմիդը՝ ԵՄ արտաքին գործերի ծառայության գլխավոր քարտուղարի քաղաքական հարցերով տեղակալը, կարծում է, որ եվրոպացիները անարդարացիորեն են ներկայացվում այդ հարցում: Նուլանդ-Պյատ զրույցից հետո YouTube-ի ձայնագրության վրա լսվում է նրա զանգը «Ջան»-ին։ Ըստ ամենայնի, դա լեհ Յան Տոմբինսկին է, ով Ուկրաինայում աշխատում է որպես ԵՄ դեսպան։
-Բարև,- հարցնում է Տոմբինսկին: «Նորից Հելգան է, ես էլ եմ այնտեղ նստած», – ասում է Շմիդը, և դա հնչում է որպես հաջորդական զանգ նախորդ կոնֆերանսի զանգից հետո: «Ուղղակի մի բան էի ուզում ձեզ մասնավոր զրույցի ընթացքում ասել. Ամերիկացիները տարածում են, որ մենք շատ փափուկ ենք, մինչդեռ իրենք ավելի ուժեղ են, կիրառելով զանկցիաներ»։
Գերմաներեն լեզվով զրույցի ընթացքում նա ընդգծում է, որ «մեզ շատ է նյարդայնացնում, որ ամերիկացիները տարածում են և հալածելով ԵՄ-ին և ասում, որ մենք չափազանց մեղմ ենք վերաբերվում դրան։ Դե, այդպես մեզ ասացին լրագրողները»։
Շմիդի խնդրանքը Տոմբինսկուն. «Եթե խոսեք ԱՄՆ դեսպանի հետ, ասեք նրան, որ մենք ընդհանրապես մեղմ չենք: Մենք պարզապես շատ ուժեղ հայտարարություն ենք տարածել…» ԵՄ-ն գնում է նույն ուղղությամբ, ինչ ԱՄՆ-ն, «մենք պարզապես չենք թմբկահարում դա, քանի որ դա շատ ավելի արդյունավետ է», – ասաց գերմանացին։ «Բայց ինձ զայրացնում է, երբ մամուլը հայտնում է, որ ԵՄ-ն ազատության կողմը չէ»: Նա չի ցանկանում, որ իր ղեկավարը՝ ԵՄ արտաքին քաղաքականության պատասխանատու Քեթրին «Քեթի» Էշթոնը, վնասվի այս կարգախոսներից:
Ի դեպ, Տոմբինսկին այնքան էլ համամիտ չէ Շմիդի հետ. «Բայց Հելգա, մենք պետք է պարզ լինենք դրա մասին, մենք մրցավազքի մեջ չենք, թե ով է ավելի ուժեղ, մենք այլ գործիքներ ունենք…»:
Վաշինգտոնում Պետդեպարտամենտի խոսնակ Ջենիֆեր «Ջեն» Փսակին հինգշաբթի ասել էր, որ չի ցանկանում «քննարկել մասնավոր դիվանագիտական զրույցը»։ Բայց. «Ես չասացի, որ դա (հեռախոսազանգը) իսկական չէ»: Պսակին նաև ամենօրյա մամուլի ասուլիսում ասաց, որ Նուլանդը սերտ կապի մեջ է ԵՄ իր գործընկեր Էշթոնի հետ, «և, իհարկե, նա ներողություն է խնդրել» դրա („Fuck the EU“արտահայտության) համար:
Երվանդ Խոսրովյան, 01.03.2022 թ.
աղբյուրները “The Guardian” և այլ տեսահոլովակներ: