Ուկրաինայի պատերազմը և Գերմանիայի արտաքին քաղաքականության թշվառությունը: Եվրոպային անհրաժեշտ է իր անվտանգության քաղաքականությունը:
Գերմանացի քաղաքական գործիչների և լրագրողների ճնշող մեծամասնության համար Ուկրաինայում պատերազմը սկսվել է 2022 թվականի փետրվարի 24-ին։ Այս տեսակետով, որն անտեսում է ռուսական բանակի Ուկրաինա ներխուժման ողջ նախապատմությունը, Գերմանիան չի կարող նպաստել խաղաղությանը։
Նախադասությունը վերագրվում է բանաստեղծ Էսքիլեսին. Պատերազմի մեջ ճշմարտությունն առաջին զոհն է։ Այստեղից հետևում է, որ խաղաղություն գտնելու համար պետք է վերադառնալ ճշմարտությանը: Իսկ դա նշանակում է, որ յուրաքանչյուր պատերազմ ունի իր պատմությունը։ Իսկ ուկրաինական պատերազմի նախապատմությունը սկսվում է ԱՄՆ-ի սեփական պատկերացումից. որ ընտրյալ ազգ են, և հավակնում են լինել և մնալ միակ համաշխարհային տերությունը։
Ուստի ԱՄՆ-ն պետք է ամեն ինչ անի, որպեսզի կանխի մեկ այլ համաշխարհային տերության ի հայտ գալը։ Դա վերաբերում է ոչ միայն Չինաստանին ու Ռուսաստանին, այլեւ ԵՄ-ին կամ ապագայում գուցե Հնդկաստանին կամ այլ երկրներին։ Եթե դուք ընդունում եք այդ պնդումը և միևնույն ժամանակ գիտեք, որ ԱՄՆ-ն ունի աշխարհի ամենամեծ ռազմական ապարատը, ապա կարող եք գալ այն եզրակացության, որ ամենալավ բանը, որ կարելի է անել, ապաստանելն է այս միակ համաշխարհային տերության թևի տակ։
«Գերմանիան ինքնիշխան երկիր չէ».
Սակայն այս նկատառումը ճիշտ է միայն այն դեպքում, եթե պաշտպանող ուժը վարում է խաղաղ արտաքին քաղաքականություն և ռազմական ճանապարհով չի շրջապատում առաջացող մրցակիցներին, անընդհատ հրահրում նրանց և դրանով իսկ ընդունում պատերազմի վտանգը։ Եթե պաշտպանող ուժն (ԱՄՆ-Ն.Խ.) իր դաշնակիցների տարածքում ռազմական օբյեկտներ ունի, որտեղից վարում է իր պատերազմները, ապա նա իր ագրեսիվ աշխարհաքաղաքականությամբ վտանգի տակ է դնում ոչ միայն իրեն, այլև դաշնակիցներին։
Ռամշտեյնի օդանավակայանը, օրինակ, կարևոր է եղել և կա Մերձավոր Արևելքում, Աֆրիկայում և Ուկրաինայում ԱՄՆ-ի պատերազմի համար։ Հետեւաբար, երբ ամերիկացիները պատերազմի մեջ են, Գերմանիան ուզած թե չուզած միշտ պատերազմի կողմ է։ Քանի որ Շառլ դը Գոլը, օրինակ, տեսել էր այդ կապը, չէր ցանկանում ՆԱՏՕ-ի, այսինքն՝ ԱՄՆ-ի որևէ օբյեկտ ֆրանսիական հողի վրա: Երկիրը, նրա խոսքով, պետք է կարողանա ինքնուրույն որոշումներ կայացնել պատերազմի կամ խաղաղության վերաբերյալ:
Այն, որ Գերմանիան ինքնիշխան երկիր չէ, նորից պարզ դարձավ, երբ ԱՄՆ-ի պատերազմի նախարար Լլոյդ Օսթինը հրավիրեց Ռամշտեյնում համաժողով, որտեղ վասալ պետությունները պետք է իրենց ներդրումն ունենային ուկրաինական պատերազմի մեջ: Իհարկե, ԱՄՆ-ն նաև իրեն է վերապահում այն որոշումը, թե արդյո՞ք Գերմանիայի նման երկիրը իրավունք ունի շահագործել «Հյուսիսային հոսք 2»-ի պես էներգամատակարարման գիծը, թե ոչ:
Պատերազմ՝ իր երկար նախապատմությունով
Ուկրաինական պատերազմի պատմությունը ներառում է նաև ԱՄՆ ստրատեգների նկատառումները, որոնց համաձայն՝ Ուկրաինան առանցքային պետություն է, երբ խոսքը գնում է Եվրասիական մայրցամաքում գերակայության մասին։ Այդ իսկ պատճառով, ըստ նախագահ Քարթերի ազգային անվտանգության նախկին խորհրդական Բժեզինսկու, 1997 թվականին լույս տեսած «Միակ համաշխարհային ուժը» գրքում, Ուկրաինան պետք է դառնա Միացյալ Նահանգների վասալ պետությունը:
Թեև ԱՄՆ-ի խելացի քաղաքական գործիչները, ինչպիսին Ջորջ Քենանն է, նախազգուշացրել են Ուկրաինան Ռուսաստանի սահմանին ռազմական ֆորպոստի չվերածել, նախագահներ Քլինթոնը, Բուշը, Օբաման, Թրամփը և Բայդենը առաջ են մղել ՆԱՏՕ-ի արևելք ընդլայնումը և Ուկրաինայի սպառազինությունը, չնայած Ռուսաստանը ավելի քան 20 տարի շեշտել է, որ չի ընդունի ամերիկյան զորքերն ու հրթիռները ուկրաինական սահմանին:
Ամենաուշը 2014-ին Մայդանում տեղի ունեցած բռնի հեղաշջումով ԱՄՆ-ն ցույց տվեց, որ պատրաստ չէ հաշվի առնել Ռուսաստանի անվտանգության շահերը։ Նրանք ստեղծեցին ԱՄՆ-ի խամաճիկ կառավարություն և արեցին հնարավոր ամեն ինչ՝ Ուկրաինայի զինված ուժերը ՆԱՏՕ-ի կառույցներին ինտեգրելու համար։ Անցկացվեցին համատեղ զորավարժություններ, և անտեսվեցին Ռուսաստանի կառավարության մշտական առարկությունները։
«Ոչ մի պետություն չպետք է առանց նախազգուշացման միջուկային տերության սահմանին հակառակորդ տերության հրթիռներ տեղադրի և դա միամտորեն հիմնավորի դաշինքի ազատ ընտրությամբ». Օսկար Լաֆոնտեն
Այս համատեքստում օգտագործվում է այն կեղծ փաստարկը, որ յուրաքանչյուր պետություն իրավունք ունի ազատորեն ընտրել իր դաշինքը։ Բայց ոչ մի պետություն չպետք է առանց նախազգուշացման միջուկային տերության սահմանին հակառակորդ տերության հրթիռներ տեղադրի և դա միամտորեն արդարացնի դաշինքի ազատ ընտրությամբ։ Պատկերացրեք, եթե Կանադան, Մեքսիկան կամ Կուբան թույլատրեին չինական կամ ռուսական զորքերին իրենց տարածքում՝ միաժամանակ թույլ տալով հրթիռային բազաներին հասնել Վաշինգտոն առանց նախազգուշացման:
1962 թվականին Կուբայի հրթիռային ճգնաժամից ի վեր, մենք գիտենք, որ ԱՄՆ-ն երբեք չի ընդունի դա և կասկածի դեպքում միջուկային պատերազմի վտանգի կենթարկվ։ Այս նկատառումներից բխում է, որ ագրեսիվ գերտերությունը չի կարող ղեկավարել «պաշտպանական դաշինք»։ Անցած տասնամյակների բոլոր փորձառություններից հետո որքա՞ն ժամանակ կանցնի, մինչև Գերմանիան վերջապես հասկանա, որ պետք է իր ձեռքը վերցնի իր անվտանգությունը և անկախանա Միացյալ Նահանգներից:
Կային գերմանացի քաղաքական գործիչներ, ովքեր տեսան ԱՄՆ-ի քաղաքականությունից բխող վտանգը և փորձեցին անկախ Գերմանիայի արտաքին քաղաքականություն վարել: Վիլի Բրանդտը, օրինակ, գիտեր, որ Երկրորդ համաշխարհային պատերազմից հետո պետք է խաղաղություն հաստատել Ռուսաստանի և նրա արևելաեվրոպական հարևանների հետ։ Նա կոչ արեց զինաթափման և հանդարտության, և համոզված էր, որ անվտանգությունը հնարավոր չէ ապահովել միմյանց դեմ լինելով, այլ միայն միասին։ Հելմուտ Կոհլը Գորբաչովի հետ բանակցել է Գերմանիայի միասնության մասին և ընդունել, որ խաղաղությունն ու Ռուսաստանի հետ համագործակցությունը եվրոպական խաղաղության կարգի նախադրյալն են:
Հանս-Դիտրիխ Գենշերը երբեմն դուր չէր գալիս ԱՄՆ քաղաքական գործիչներին, որովհետև նա վախենում էր Եվրոպայում սահմանափակ միջուկային պատերազմից և, հետևաբար, արեց հնարավոր ամեն ինչ՝ հեռացնել փոքր հեռահարության հրթիռներն ու մարտավարական միջուկային զենքերը գերմանական և եվրոպական տարածքներից: «Գենշերիզմը» Վաշինգտոնում դարձավ կոպիտ հայհոյանք: Իր «Ազգային շահեր» հիանալի գրքում Կլաուս ֆոն Դոհնանին վերջերս մատնանշեց որոշ ԱՄՆ ստրատեգների վերաբերմունքն այն մասին, թե կարելի Եվրոպայում սահմանափակ միջուկային պատերազմ վարվել:
Ինչպես կանխել էսկալացիան
Ներկայում նույնիսկ ակնարկ չկա արտաքին քաղաքականության մասին, որն առաջին տեղում է դնում Գերմանիայի շահերը։ Լուսացույցի (ներկա կառավարությունը- Ն.Խ.) առաջնորդներ Շոլցը, Բերբոքը, Հաբեկը և Լինդները ԱՄՆ-ի հավատարիմ վասալներ են: Շոլցը հանդես է գալիս վերազինման օգտին և հպարտ է, որ կարող է հայտարարել Ուկրաինային զենքի մատակարարումների մասին ավելի կարճ ընդմիջումներով: Նա պահում է իրեն այնպես, կարծես երբեք չի լսել Վիլի Բրանդտի «Ost- und Entspannungspolitik» արևելյան և հանդարտության քաղաքականության մասին: FDP-ի արտաքին քաղաքականության մեջ գերակշռում է զենքի լոբբիստ Շտրաք-Ցիմերմանը, ով ամեն օր նոր զենքեր է պահանջում Ուկրաինայի համար։
Կանաչները գերմանական խաղաղության շարժումից դուրս եկած կուսակցությունից վերածվել են Գերմանիայի Բունդեսթագի պատերազմատենչ կուսակցությանը: Անալենա Բերբոկի հայտարարությունները, թե մենք պետք է «կործանենք Ռուսաստանը», պետք է անվանել ֆաշիստական։ Ամենամեծ ընդդիմադիր կուսակցությունը նույնպես բացակայում է։ Որպես ԱՄՆ ֆինանսական հսկա Blackrock-ի նախկին աշխատակից, CDU-ի նախագահ Ֆրիդրիխ Մերցը հավատարիմ ատլանտիստ է, պահանջում է էլ ավելի շատ զենք մատակարարել և նույնիսկ ցանկացել է փակել «Nord Stream 1»-ը:
Գերմանիայի արտաքին քաղաքականությունը վնասում է մեր երկրի շահերին և չի նպաստում Եվրոպայում խաղաղությանը։ Անհրաժեշտ է ամբողջական վերակողմնորոշում: Եթե ԱՄՆ-ի աշխարհաքաղաքականության պատճառով միջուկային տերությունների միջև պատերազմի վտանգ կա, ապա գերմանացի և եվրոպացի քաղաքական գործիչների խնդիրն է անել հնարավորը մեր տարածքը այս հակամարտությունից զերծ պահելու համար։
Եվրոպան պետք է անջատվի Միացյալ Նահանգներից և միջնորդի դեր խաղա մրցակից համաշխարհային տերությունների միջև: Գերմանիան և Ֆրանսիան միասին ներուժ ունեն զարգացնելու եվրոպական անկախ արտաքին և անվտանգության քաղաքականություն։
Ժամանակն է սկսել։ Մենք չենք կարող միշտ ապավինել բարձրակարգ զինվորականներին՝ կանխելու միջուկային համաշխարհային բռնկումը, երբ պատերազմը սրվում է: Բացառիկ Օրինակները կարելի է նշել. խորհրդային նավատորմի սպա Արչիպովը, ով կանխեց միջուկային տորպեդոյի արձակումը Կուբայի հրթիռային ճգնաժամի ժամանակ, կամ խորհրդային գնդապետ Պետրովը, որը 1984 թվականին, երբ ռուսական համակարգիչը սխալմամբ հայտնել էր ԱՄՆ-ից միջուկային միջմայրցամաքային բալիստիկ հրթիռների մոտեցման մասին, որոշեց, թե ինչ անել այս դեպքում՝ փաստացի միջուկային «հակահարվածը» գործարկելու հրամանը չկատարեց։
Ժամանակն է դադարել խաղաղության նախաձեռնությունները թողնել միայն Թուրքիայի նախագահ Էրդողանին։ Եթե նույնիսկ ԱՄՆ-ն, իր իսկ խոստովանությամբ, պատրաստ չէ աշխատել Ուկրաինայում հրադադարի և պատերազմի արագ ավարտի ուղղությամբ, դա բխում է եվրոպացիների էքզիստենցիալ շահերից։
Pink Floyd երաժշտական խմբի հիմնադիր Ռոջեր Ուոթերսը ճիշտ է, երբ նշում է, որ Մինսկի համաձայնագրերի հիման վրա դեռ կարելի է խաղաղություն հաստատել։ Մյուս կողմից, երբ Միացյալ Նահանգները հայտարարում է, որ իր նպատակը Ռուսաստանին թուլացնելն է այնպես, որ նա այլևս չկարողանա նմանատիպ պատերազմ սկսել, դա բացարձակ ցինիզմ է։ Դեռ քանի՞ ուկրաինացի և ռուս պետք է մեռնեն, մինչև ԱՄՆ-ն բավականաչափ մոտենա Ռուսաստանին էապես թուլացնելու իր աշխարհաքաղաքական նպատակին:
Եվրոպան այժմ ունի ամենաբարձր էներգիայի գները։ Եվրոպական արդյունաբերական ընկերությունները մտադիր են տեղափոխվել ԱՄՆ և նոր մասնաճյուղեր հիմնել: ԱՄՆ-ի սպառազինության արդյունաբերության համար հսկայական պատվերները և այն ահռելի շահույթը, որ բերում է էկոլոգիապես վնասակար ԱՄՆ ֆրեյքինգի արդյունաբերությունը, ակնհայտ են դարձնում, թե ով է շահում այս պատերազմից և պատժամիջոցներից:
Հաշվի առնելով այս իրավիճակը՝ արտաքին քաղաքականության մեջ անփորձ լուսացույցի (Կոալիցիայի- Ն.Խ.) գործիչները նույնպես պետք է հասկանան, որ Եվրոպայի ինքնահաստատման ճանապարհ չկա։ Առաջին քայլը կլինի հրադադարի հաստատումը, խաղաղության պլանի ներկայացումը և «Հյուսիսային հոսք 2»-ը շահագործման հանձնելը:
Մյուս կողմից, ներկայիս քաղաքականության շարունակությունը հանգեցնում է բնակչության զգալի հատվածի աղքատացմանը, ոչնչացնում է գերմանական արդյունաբերության ամբողջ հատվածները և Գերմանիային ենթարկում միջուկային պատերազմի մեջ ներքաշվելու վտանգի։
Հոդվածի հեղինակ 78-ամյա Օսկար Լաֆոնտենը եղել է Զաարլանդի վարչապետ, 1990 թվականին SPD-ի կանցլերի թեկնածուն և 1995-1999 թվականներին SPD-ի նախագահն ու ֆինանսների նախարարը Շրյոդերի կաբինետում: 2005 թվականից աշխատել է Ձախ կուսակցությունում ղեկավար պաշտոններում։ 2022 թվականի մարտի 17-ին նա հայտարարեց իր հրաժարականի մասին և այդ ժամանակվանից անկուսակցական է։
Թարգմանությունը՝ Երվանդ Խոսրովյանի, 1 սեպտեմբերի, 2022 թ.