ԱՄՆ-ի անվտանգության ծառայողները, Հայաստանի իշխանությունների խորհրդատո՞ւ

Ըստ համացանցում տեղադրված մի տեսաժապավենի, ԱՄՆ-ը Երևան՝ իր դեսպանատուն է ուղարկել մի դիվանագետի, ով Հայաստանի իշխանություններին իր խորհուրդներով կօգնի երկրում ժողովրդավարությունը առավել խորացնելու ու ամրապնդելու համար։ Որքանո՞վ է հավաստի այս տեղեկությունը,- հնարավոր չէ պարզել. եթե այո, ապա այդ պարագայում կարելի է շոշափել մի քանի հարցեր՝ կապված տարածաշրջանի լարվածությանը։ Փաստ է, որ ԱՄՆ-ն ամենուր իր դեսպանատներում տեղադրում է տվյալ երկրի ներքին ու արտաքին քաղաքականությունը ուսումնասիրող հատուկ ծառայությունների բաժին, որտեղ հեռակա ներգրավում են նաև այդ երկրի քաղաքացիներ, պատեհ առիթներով ազդեցություն բանեցնել ու իրենց ի նպաստ ուղղություն տալ այդ երկրի ներքին ու արտաքին քաղաքականությունների մշակմանը։ ԱՄՆ չեն խորշում հարկ եղած դեպքում այդ երկրներում նաև հեղաշրջում կատարել, այդ իմաստով նրանք իսկապես որ լավ մասնագետներ են. մեծաթիվ են այն երկրների շարքերը, ուր ԱՄՆ-ը հեղաշրջում է կատարել տվյալ երկրում ու այդպիսով փոխել է իրեն ոչ ցանկալի իշխանություններին։ Ըստ արևմտյան մի քանի բանիմաց քաղաքական վերլուծաբանների՝ նույնն է տեղի ունեցել Ուկրանիայում, որտեղ և նրանց անմիջական միջամտության շնորհիվ նախ հեղաշրջում կատարեցին այդ երկրում, հետագայում նպաստավոր պայմաններ ստեղծելով, երկրի նախագահ ընտրել տվին բոլորովին անփորձ դերասանի, ով առանց այլևայլի իրենց կամակատարն էր լինելու ու այդպես էլ եղավ։

            Ըստ Ամերիկացի հայտնի տնտեսագետ Ջեֆրի Զաքսի, իրականում Ուկրանիայի պատերազմը սկսվել է այն ժամանակ, երբ Մայդանեք հրապարակում ցույցեր սկսվեցին։ Նա առաջ գնալով ասում է նաև՝ իրականում պատերազմ է սկսվել, քանի որ ԱՄՆ-ի իշխանությունները հնարավոր դարձրին այն։ Այդ շրջաններին բոլորովին էլ չի խանգարում, որ երկուստեք երիտասարդ կյանքեր են զոհվում, հենց այդպես էլ արտահայտվել է ՆԱՏՕ-ի մի գեներալ՝ ասելով՝ «մեզ հետաքրքրում է, որ մենք պատե-րազմը շահենք»։

            ԱՄՆ-ի արտաքին քաղաքականության էությունը Զաքսը բացահայտել է  իր հետևյալ հոդվածում, այն տեղադրված է «Նոր խոսք» կայքէջում, որը այստեղ մեջբերվում  է Google-ի միջոցով թարգմանելով, որը ակնառու կերպով ավելի է հստակեցնում ԱՄՆ-ի վերջին տարիների արտաքին քաղաքականության ավելի Ռազմամոլ բնույթը.

***

Ջեֆրի Զաքս՝
         ՆԱՏՕ-ի հռչակագիրը & նոր պահպանողականների մահաբեր ռազմավարությունը

            Զաքսը գրում է․

            «ԱՄՆ–ի արտաքին քաղաքականության բացառիկության տեսակետը սկսեց գերակշռել1992 թ.–ին։ Իրականում ԱՄՆ-ն իրեն միշտ էլ համարել է բացառիկ ազգ, որը ճակատագրական կարող է լինել առաջնորդի հավակնություն ունենալու համար։ 1991 թվականի դեկտեմբերին Խորհրդային Միության անկումը առիթ էր մի խումբ նվիրված գաղափարախոսների համար, որոնք հայտնի դարձան որպես “Նոր Պահպա- նողականներ”։ Ըստ նրանց՝ ԱՄՆ-ն այսուհետև պետք է աշխարհը ղեկավարի որպես միակ գերտերություն։ Չնայած նրանց իրագործած  արտաքին քաղաքականությունն անհամար աղետներ է պատջառել, այնուհանդերձ  ՆԱՏՕ-ի հռչակագիրը օրակարգ ու-նենալով շարունակում է նրանց  հրահրել՝ աշխարհն ավելի մոտեցնելով միջուկային պատերազմին:

            Նոր Պահպանողականներին ի սկզբանե, այսինքն՝ 1992 թվականից, ղեկավարել է նախկին պաշտպանության նախարար Ռիչարդ Չենին: Այդ ժամանակներից ի վեր ամեն մի նախագահ՝ Քլինթոն, Բուշ, Օբամա, Թրամփ, նաև Բայդեն, հետամուտ են եղել ԱՄՆ-ի գերիշխանության՝ նոր պահպանողական շրջանների օրակարգին, որն ԱՄՆ-ին առաջնորդել է մշտական պատերազմների հրահրման, այդ թվում՝ Սերբիայի, Աֆղանստանի, Իրաքի, Սիրիայի, Լիբիայի ու Ուկրանիայի, ինչպես նաեւ ՆԱՏՕ-ի անողոք արևելյան ընդլայնմանը, չնայած 1990 թվականին ԱՄՆ-ի ու Գերմանիայի հստակ խոստմանը՝ ուղղված ՍՍՀՄ նախագահ Միխայիլ Գորբաչովին, որ ՆԱՏՕ-ն չի տեղափոխի մեկ սանտիմետր ավել դեպի արևելք:

            Նոր Պահպանողականների հիմնական  գաղափարն այն է, որ ԱՄՆ-ը պետք է ունենա ռազմական, ֆինանսական, տնտեսական ու քաղաքական գերակշռություն աշխարհի ցանկացած հնարավոր մրցակցի նկատմամբ: Այն թիրախավորված է հատկապես այնպիսի մրցակից տերությունների դեմ, ինչպիսիք են՝ Չինաստանն ու Ռուսաստանը և հետևաբար ԱՄՆ-ն անմիջական հակամարտության մեջ է մտնում նրանց հետ: Ամերիկյան այս նոր քաղաքականությունը խառնաշփոթ է ու ապշեցուցիչ. աշխարհի մեծ մասն չի ցանկանում առաջնորդվել ԱՄՆ-ի կողմից, առավել ևս առաջնորդվելով ԱՄՆ-ի պետության կողմից, որը հստակորեն առաջնորդվում է ռազմականությամբ, էլիտիզմով ու ագահությամբ:

            ԱՄՆ-ի ռազմական տիրապետության Նոր Պահպանողականների ծրագիրը շարադրված էր «Նոր ամերիկյան դար» նախագծում։ Այդ ծրագիրը ներառում է ՆԱՏՕ-ի անողոք ընդլայնումը դեպի արևելք ու ՆԱՏՕ-ի վերափոխումը պաշտպանական դաշինքից, որն  ուղղված էր հիմնականում անկայուն Խորհրդային Միության դեմ, դեպի հարձակողական  դաշինք, որն օգտագործվում է ԱՄՆ-ի գերիշխանության  առաջ- խաղացման համար։

            Պետք է այստեղ նշել նաև, որ ԱՄՆ-ի սպառազինությունների արդյունա-բերությունը Նոր պահպանողականների հիմնական ֆինանսական ու քաղաքական աջակցողն է: Սպառազինության արդյունաբերությունը գլխավորել է ՆԱՏՕ-ի արևելյան ընդլայնման լոբբինգը՝ սկսած 1990-ականներից: Ջո Բայդենը սկզբից եղել է հաստատակամ նոր պահպանողական, նախ որպես սենատոր, ապա որպես փոխնախագահ, իսկ այժմ՝ որպես նախագահ:

            Գերիշխանության հասնելու համար Նոր Պահպանողականների ծրագրերը հենվում են՝

            -CIA-ի կողմից  իշխանությունների  փոփոխման գործողությունների,                 –          -ԱՄՆ-ի կողմից ընտրված ու ղեկավարվող պատերազմների,

            -ԱՄՆ-ի արտերկրյա ռազմական կայանների ստեղծման․ (ներկայումս առնվազն 80 երկրներում հաշվում է շուրջ 750 արտասահմանյան կայան),

            -առաջադեմ տեխնոլոգիաների՝ (բիոպատերազմական, արհեստական  բանակա- -նության, քվանտային հաշվարկի և այլն) ռազմականացման,

            ինչպես նաև,

            -տեղեկատվական պատերազմների անողոք օգտագործման․ վրա։

            ԱՄՆ-ի Գերիշխանության հասնելու ձգտումը դրդել է Ուկրանիայում պատերազմ բացել աշխարհի երկու առաջատար միջուկային տերությունների՝ Ռուսաստանի ու Միացյալ Նահանգների միջև: Պատերազմն Ուկրանիայում հրահրվեց ԱՄՆ-ի անողոք վճռականությամբ՝ ՆԱՏՕ-ն ընդլայնելու դեպի Ուկրանիա, չնայած Ռուսաստանի վճռական ընդդիմությանը, ինչպես նաև ԱՄՆ-ի մասնակցությունը Մեյդանի բռնի հեղաշրջմանը (2014 թվականի փետրվար), որը տապալեց չեզոք կառավարությունը, այնուհետև ԱՄՆ-ը քայքայեց Մինսկի երկրորդ համաձայնագիրը, որը պահանջում էր ինքնավարություն արեւելյան Ուկրանիայի  ռուսախոս շրջանների համար:

            ՆԱՏՕ-ի հռչակագիրը ՆԱՏՕ-ին անվանում է պաշտպանական դաշինք, սակայն փաստերն այլ կերպ են ընթանում: ՆԱՏՕ-ն բազմիցս իրականացնում է առաջատար պատերազմական գործողություններ, այդ թվում՝ շատ երկրներում իշխանությունների փոփոխության գործողություններ: ՆԱՏՕ-ն առաջնորդեց Սերբիայի ռմբակոծությունը, որպեսզի այդ ազգը երկու մասի բաժանվի։ ՆԱՏՕ-ն իր գլխավոր ռազմական կայանը տեղադրեց Սերբիայից բաժանված Կոսովոյի հատվածում։ ՆԱՏՕ-ն մեծ դեր է խաղացել ԱՄՆ-ի ընտրությամբ բազմաթիվ պատերազմներում: ՆԱՏՕ-ի կողմից Լիբիայի հրթիռակոծման միջոցով տապալվեց Մոամար Գադաֆի-ի կառավարությունը:

            ԱՄՆ-ի Գերիշխանություն հաստատելու հետապնդած ձգտումը, որը 1992 թվականին մեծամիտ էր ու անխոհեմ, այսօր բացարձակ մոլորության մեջ է, քանի որ ԱՄՆ-ը ակնհայտորեն բախվում է ահռելի մրցակիցների, որոնք կարողանում են մրցել ԱՄՆ-ի հետ մարտի դաշտում, միջուկային զենքի տեղակայման ու առաջադեմ տեխնոլոգիաների արտադրության ու տեղադրման հարցում։ Չինաստանի ներքին համախառն արտադրանքը այժմ մոտ 30% -ով ավելի մեծ է, քան ԱՄՆ-ն, երբ չափվում է միջազգային գներով։ Չինաստանը աշխարհում ամենացածր գնով արտադրողն է և բազմաթիվ նոր արտադրանքների մատակարարը․․․

            Ցավոք, տագնապալի է, որ ՆԱՏՕ-ի հռչակագիրը կրկնում է Նոր պահպանողականների մտադրությունները․․․

            Հռչակագիրը կեղծում է, որ «Ռուսաստանը կրում է Ուկրանիայի դեմ իր ագրեսիայի պատերազմի միակ պատասխանատվությունը»՝ չնայած ԱՄՆ-ի սադրանքներին, որոնք հանգեցրել են 2014 թվականին պատերազմի բռնկմանը:

            ՆԱՏՕ-ի հռչակագիրը վերահաստատում է ՆԱՏՕ-ի Վաշինգտոնի պայմանագրի 10-րդ հոդվածը, համաձայն որի ՆԱՏՕ-ի արևելյան ընդլայնումը Ռուսաստանի անվտանգության տարածաշրջանից դուրս չէ: Այնուամենայնիվ, ԱՄՆ-ը երբեք չի հանդուրժի, որ Ռուսաստանը կամ Չինաստանը ԱՄՆ-ի սահմաններին անմիջական կից ռազմակայան  հիմնի (ասենք՝ Մեքսիկայում)։

            ՆԱՏՕ-ի հռչակագիրը հայտարարում է, որ ՆԱՏՕ-ն մտադիր է շարունակել հակաբալիստիկ Աեգիս հրթիռների տեղադրումը (ինչպես դա արդեն արել է Լեհաստանում, Ռումինիայում ու Թուրքիայում)՝ չնայած այն հանգամանքին, որ ԱՄՆ-ն դուրս է եկել ԱԲՄ համաձայնագրից և Լեհաստանում և Ռումինիայում տեղադրել «Աեգիս» հրթիռները, մի հանգամանք, որը մեծապես խարխլել է միջուկային զենքի վերահսկման կարևորությունը:

            ՆԱՏՕ-ի հռչակագիրը որևէ հետաքրքրություն չի արտահայտում Ուկրանիայի համար բանակցված խաղաղության հարցում:

            ՆԱՏՕ-ի հռչակագիրը կրկնապատկում է Ուկրանիայի «լիակատար Եվրամիության անդամ դառնալու անշրջելի ուղին, այդ թվում՝ ՆԱՏՕ-ին անդամակցելը»: Այնուամենայնիվ, Ռուսաստանը երբեք չի ընդունի Ուկրանիայի ՆԱՏՕ-ի անդամակցությունը, ուստի «անվերադարձելի» պարտավորությունը․ պատերազմի հանդեպ՝ անվերադարձ նվիրվածությունն է:

            The Washington Post-ը հաղորդում է, որ ՆԱՏՕ-ի գագաթնաժողովին նախորդող ժամանակ, Բայդենը լուրջ կասկածներ ուներ Ուկրանիայի ՆԱՏՕ-ին անդամակցելու «անշրջելի ուղի» խոստանալու հարցում, սակայն Բայդենի խորհրդականները մի կողմ են դրել այդ մտահոգությունները:

            Նոր պահպանողականներն անհամար աղետներ են ստեղծել ԱՄՆ-ի ու աշխարհի ժողովուրդների համար, այդ թվում մի քանի ձախողված պատերազմների միջոցով,  ԱՄՆ-ի հանրային պարտքերի հսկայական կուտակման հետևանքով, որը պայմանավորված է տրիլիոնավոր դոլարների վատնումով պատերազմական գործողությունների ընթացքում, ինչպես նաև  ռազմական ելույթներով ու ավելացնելով ԱՄՆ-ի գնալով ավելի վտանգավոր ընդհարման հնարավորությանը՝  Չինաստանի, Ռուսաստանի, Իրանի ու այլոց հետ:

            Հանուն Ամերիկայի անվտանգության և համաշխարհային խաղաղության՝ ԱՄՆ-ը պետք է անմիջապես հրաժարվի գերիշխանության հասնելու Նոր Պահպանողական-ների  ձգտումից՝ հօգուտ դիվանագիտության ու խաղաղ գոյակցության․․․

            Դժբախտաբար ՆԱՏՕ-ն ուղղակի հակառակն է արել»:

            Բեռլին, օգոստոս 2024,  Սամվել Հովասափյան