Ըստ «Jamaran»-ի՝ ԱՄՆ-ի պաշտոնյաներն ավելի վաղ ասել էին, որ ԱՄՆ նախագահ Ջո Բայդենը Սաուդյան Արաբիա այցի ընթացքում կքննարկի էներգետիկ անվտանգությունը Պարսից ծոցի նավթ արդյունահանողների ղեկավարների հետ և հույս ունի տեսնել OPEC+-ի ավելի շատ գործողություններ՝ արդյունահանումը մեծացնելու համար:
Թեև Սաուդյան Արաբիայի թագաժառանգ Մուհամեդ բեն Սալմանը շաբաթ օրը ամերիկյան և արաբական երկրների գագաթնաժողովում խոստացել էր, որ Սաուդյան Արաբիան նավթի արդյունահանման հզորությունը ներկայիս 12 միլիոն բարելից կհասցնի 13 միլիոն բարելի, սակայն հայտարարեց դրա իրագործելու 6 տարվա հեռանկարի մասին, և ոչ կարճաժամկետ: Նա նաեւ ընդգծել է, որ «դրանից հետո Սաուդյան Արաբիայի թագավորության համար այլեւս հնարավոր չի լինի արտադրական կարողությունները ավելացնելու:
Սաուդյան Արաբիայի արտաքին գործերի նախարար Ֆեյսալ բին Ֆարհանը նույնպես հանդիպումից անմիջապես հետո ասել է, որ «այս հանդիպմանը նավթի հետ կապված բանակցություններ չեն եղել»։ Այդպիսով մերժվեց ԱՄՆ-ի, Սաուդյան Արաբիայի և Արաբական Միացյալ Էմիրությունների համատեղ հայտարարությունը՝ կապված նավթի արդյունահանման ծավալների ավելացման համաձայնագրի հետ, և հայացքն ուղղվեց ՕՊԵԿ+ դաշինքի անդամ երկրների օգոստոսին 3-ին կայանալիք հանդիպմանը։
Բացի այդ, ՕՊԵԿ+-ի անդամներն արդեն պայմանավորվել էին այս ամառ ավելացնել արդյունահանման քվոտաները: ՕՊԵԿ+-ի արդյունահանումը վերջին ամիսներին ավելացել է օրական 400 հազար բարելով, իսկ հուլիսին ու օգոստոսին արդյունահանումը օրական 650 հազար բարելի հասցնելու պայմանավորվածությունն արդեն ձեռք էր բերվել։
Այնուամենայնիվ, նավթի ցածր գները շատ կարևոր են պարոն Բայդենի և Ամերիկայի եվրոպական դաշնակիցների համար։ Մի կողմից՝ ԱՄՆ-ում գնաճի մակարդակը երկնիշ թվերի հասնելու շեմին է, և մտավախություն կա, որ բարձր գների պատճառով էներգետիկ ճգնաժամը սրելու դժգոհության աճը կազդի Կոնգրեսի միջանկյալ ընտրությունների արդյունքների և վերջ տալ դեմոկրատների հարաբերական գերազանցությանը։ Մյուս կողմից, ուկրաինական պատերազմի ֆոնին էներգետիկ ճգնաժամի հաղթահարումը Արեւմուտքի համար կարեւոր զենք է այն շոկի պայմաններում, որը Ռուսաստանը հասցրել է նրանց տնտեսությանը:
Չնայած Եվրոպայում ռուսական գազի հոսքի ամբողջական ընդհատման մասին մտահոգությունները պատճառ են դարձել, որ եվրոյի փոխարժեքը յուրաքանչյուր ԱՄՆ դոլարի նկատմամբ հասնի վերջին երկու տասնամյակների ընթացքում ամենացածր մակարդակին, սակայն JP Morgan ներդրումային բանկը կանխատեսել է, որ ռուսական գազի հոսքի ամբողջական դադարեցումը դեպի Գերմանիա կարող է եվրոյի պարիտետը հասցնել 0,9-ի մեկ ԱՄՆ դոլարի դիմաց:
Բայց ինչո՞ւ Միացյալ Նահանգները, որպես նավթի աշխարհի խոշորագույն արտադրող, չի ավելացնում նավթի արդյունահանման կարողությունները: Խնդիրն այն է, որ ԱՄՆ-ում գործող մասնավոր նավթային ընկերությունների համար լրացուցիչ արտադրական հզորությունների ստեղծման տնտեսական շահագրգռվածություն չկա։ Որովհետև արդյունահանման հզորությունների ավելացումը ժամանակ է պահանջում: Ցամաքային թերթաքարային նավթի համար մի քանի ամիս է տևում, իսկ ծովային արդյունահանման մի քանի տարի: Բայց Պարսից ծոցի երկրներն ունեն ազգային նավթային ընկերություններ, որոնք, բացի շահույթից, այլ դրդապատճառներ, ինչպիսիք են ռազմավարական և աշխարհաքաղաքական նպատակների իրականացումը, նույնպես արդարացնում են իրենց կողմից ավելցուկային արտադրական հզորությունների ստեղծումը։
Հետևաբար, պարոն Բայդենը կարճաժամկետ հեռանկարում էներգիայի գները նվազեցնելու քիչ տարբերակներ ունի. կա՛մ նա պետք է ևս մեկ անգամ պատվիրի մատակարարել երկրի ռազմավարական պաշարների մի մասը, կա՛մ նվազեցնել վառելիքի հարկը՝ ավելի ծախսատար միջոցով:
Ամեն դեպքում, Ջո Բայդենի ուղեւորությունը Մերձավոր Արեւելք սկսվեց այն ժամանակ, երբ չորեքշաբթի օրը «Բրենթ» նավթի գինը մեկ բարելի դիմաց 100 դոլարից ցածր ընկավ։ Հինգշաբթի օրը նավթի գինը իջել է մինչև 95 դոլար, սակայն ուրբաթ օրը՝ շաբաթվա վերջին աշխատանքային օրը, սակարկությունների ժամանակ այն կրկին հասել է ավելի քան 101 դոլարի։ Այդ ընթացքում մի փոքր ամրապնդվեց նաև եվրոպական արժույթը և յուրաքանչյուր եվրոյի պարիտետը 1-ից դարձավ 1,01 դոլար։
Մինչդեռ Reuters լրատվական գործակալությունը գրել է, որ Ջո Բայդենը չի կարողացել հասնել իր երկու հիմնական նպատակներին տարածաշրջան կատարած իր այցի ընթացքում։
ԱՄՆ նախագահ Ջո Բայդենը երեկ երեկոյան (շաբաթ) վերադարձել է Վաշինգտոն՝ Արևմտյան Ասիայի տարածաշրջան կատարած եռօրյա այցից և Ջիդդայի հանդիպմանը մասնակցելուց հետո, մինչդեռ այս ուղևորությունից նա երկու հիմնական նպատակ ուներ, որոնք, ըստ Reuters լրատվական գործակալության, երկուսն էլ ձախողվել է.
Այս լրատվական գործակալության փոխանցմամբ՝ Բայդենը հեռացել է Սաուդյան Արաբիայից՝ առանց վառելիքի մատակարարման և տարածաշրջանային դաշինք ստեղծելու հետ կապված ձեռքբերումների։
«Բայդենը արաբ առաջնորդներին ասել է, որ Ամերիկան նրանց համար կմնա ակտիվ գործընկեր Մերձավոր Արևելքում, սակայն նրան չհաջողվեց երկրներից ստանալ անհրաժեշտ համաձայնություն՝ տարածաշրջանային անվտանգության առանցք ստեղծելու, որը ներառում է Իսրայելը, ինչպես նաև անհապաղ մեծացնել նավթի արդյունահանում: Դա տեղի չի ունեցել»:
Բայդենը, որ իր նախագահությունից ի վեր առաջին անգամ մեկնել էր Արևմտյան Ասիայի տարածաշրջան, նախ մեկնեց Իսրայել և երկու օր հետո մեկնեց Սաուդյան Արաբիա: «Ջիդայի զարգացում և անվտանգություն» հանդիպման ելույթի ժամանակ ներկայացրեց իր տեսլականն ու ռազմավարությունը: Նա ներկայացրեց տարածաշրջանում Ամերիկայի դերի մասին։
«Ջիդդայի հանդիպման վերջնական հայտարարությունը երկիմաստ էր, և Սաուդյան Արաբիան՝ որպես Միացյալ Նահանգների արաբական ամենակարևոր դաշնակիցը, նսեմացրեց Վաշինգտոնի հույսերն ու երազանքները՝ որ այս հանդիպումը կարող էր օգնել Իսրայելի հետ անվտանգության դաշինք ձևավորել՝ Իրանի սպառնալիքներին դիմակայելու համար», հալվեց Ռոյթերսը:
Ըստ այս հաղորդման՝ Ջո Բայդենի և Սաուդյան Արաբիայի թագաժառանգ արքայազն Մուհամեդ բեն Սալմանի հանդիպումը տեղի է ունեցել շատ զգայուն և փխրուն իրավիճակում՝ կապված մարդու իրավունքների վերաբերյալ Բայդենի կողմից Բին Սալմանի հասցեին հնչեցրած խիստ քննադատության հետ։ Քննադատություններ, որոնք ստիպեցին Սաուդյան Արաբիայի թագաժառանգին բերանը բացել՝ հակադարձելու Ամերիկայի քննադատությանը:
«Թվում է, թե շատ դժվար է համատեղ հակաօդային պաշտպանություն ստեղծել արաբական երկրների հետ, որոնք հարաբերություններ չունեն Իսրայելի հետ և չեն ցանկանում մաս կազմել հակաիրանական կոալիցիայի, որն ունի միավորված խմբավորումների ուժեղ ցանց տարածաշրջանում, ինչպես Իրաքում և Լիբանանում, և Եմենը դա ունի»:
Այս առնչությամբ Սաուդյան Արաբիայի արտաքին գործերի նախարար Ֆեյսալ Բին Ֆարհան Ալ Սաուդն ասել է, որ տեղյակ չէ Ծոցի և Իսրայելի պաշտպանական դաշինքի հետ կապված խորհրդակցությունների մասին, և որ Սաուդյան Արաբիան նման քննարկումներին չի մասնակցել։
Սաուդյան Արաբիայի արտգործնախարարը մամուլի ասուլիսում ասել է. «Իսրայելի հետ երբեք ռազմական կամ տեխնիկական համագործակցություն չի եղել: Ես չգիտեմ, թե որտեղից է այս լուրը: Ոչ Ջիդայում հանդիպման ժամանակ, ոչ էլ դրանից առաջ նման բան չի բարձրացվել ու չի քննարկվել:
Լրատվամիջոցները Ջիդայի արաբա-ամերիկյան հանդիպումից հետո գրել են նաև, որ Էր Ռիադի որոշումը՝ բացել իր օդային տարածքը իսրայելական ավիաընկերությունների համար, կապ չունի այս ռեժիմի հետ պաշտոնական դիվանագիտական հարաբերություններ հաստատելու հետ և հետագա քայլերի նախերգանք չէ։
Ինչ վերաբերում է նավթի արդյունահանման ավելացմանը, որը, թերեւս, ավելի կարևոր է, քան նախորդ նպատակը, Մուհամեդ բեն Սալմանը Ջիդայի հանդիպման ժամանակ իր ելույթում հստակ ասաց, որ Սաուդյան Արաբիայի կառավարությունն արդեն հասցրել է իր արդյունահանումը օրական 13 միլիոն բարելի և դրանից ավել արտադրական հզորություն չունի: Սաուդյան Արաբիայի արտաքին գործերի նախարար «Ֆեյսալ բին Ֆարհանը» նույնպես ասել է, որ օրական 13 միլիոն բարելը առավելագույն արդյունահանումն է, որ կարող է անել այս երկիրը։
AFP. Բայդենի այցը տարածաշրջան ավարտվեց առանց որևէ դիվանագիտական նվաճման.
ԱՄՆ նախագահ Ջո Բայդենի տարածաշրջան կատարած այցի վերլուծության մեջ AFP-ն գրել է. Ջո Բայդենի տարածաշրջան կատարած 4-օրյա այցի ավարտով շատ փորձագետներ այն համարում են «դիվանագիտական ձեռքբերումներից զուրկ ուղևորություն»:
AFP-ն շարունակեց. ԱՄՆ նախագահ Ջո Բայդենը փորձեց օգտագործել իր առաջին մերձավորարևելյան այցը որպես նախագահ՝ վերականգնելու Վաշինգտոնի ազդեցությունը Մերձավոր Արևելքում, բայց այս ուղևորությունն ավարտվեց առանց որևէ դիվանագիտական բեկման. Արդյունք, որը, ըստ վերլուծաբանների, զարմանալի չէր։
Բայդենը ավելի վաղ խոստացել էր «մեկուսացնել» Սաուդյան Արաբիային այնպիսի հարցերի շուրջ, ինչպիսին է 2018 թվականին լրագրող և քաղաքական այլախոհ Ջամալ Խաշոգչիի սպանությունը։ Զգալի էր, որ Սաուդյան Արաբիան կլինի ուղևորության ամենաառանցքային մասը, բայց Բայդենը ինտենսիվ ճնշման տակ է գտնվել ավելի բարյացակամ լինել Էր Ռիադի նկատմամբ՝ Ուկրաինայում Ռուսաստանի ռազմական գործողության մեկնարկից ի վեր…
Վաշինգտոնը ցանկանում էր, որ թագավորությունը՝ հում նավթի աշխարհի ամենամեծ արտահանողը, օգնի հաղթահարել բենզինի գների աճը, որը սպառնում էր դեմոկրատների՝ նոյեմբերի միջանկյալ ընտրություններում հաղթելու հնարավորություններին:
Ուրբաթ օրը Սաուդյան Արաբիայի ղեկավարների հետ իր երկկողմ հանդիպումներից հետո Բայդենն ասաց, որ «ամեն ինչ կանի նավթի մատակարարումները մեծացնելու համար, բայց ավելացրեց, որ կոնկրետ արդյունքներ չեն երևա…
Նրա ազգային անվտանգության հարցերով խորհրդական Ջեյք Սալիվանի ակնկալիքները նույնպես չիրականացան: Նա լրագրողներին ասելով, որ ցանկացած գործողություն «կկատարվի ՕՊԵԿ+-ի՝ նավթ արտահանող բլոկի շրջանակներում»:
Հաջորդ օրը Սաուդյան Արաբիայի արտաքին գործերի նախարար արքայազն Ֆեյսալ բին Ֆարհանը Պարսից ծոցի համագործակցության խորհրդի վեց անդամների գագաթնաժողովում, գումարած Եգիպտոսը, Իրաքը և Հորդանանը հրավիրված մամուլի ասուլիսում ասաց, որ նավթը «իրականում քննարկման թեմա չէ»:
Սաուդյան Արաբիայի գահաժառանգ արքայազն Մուհամեդ բեն Սալմանի՝ արդյունահանման հզորությունը օրական 13 միլիոն բարել ավելացնելու խոստումն իրականում առաջին անգամ հայտարարվել է մայիսին և չի ակնկալվում, որ իրականություն կդառնա մինչև 2027 թվականը:
Ինչ վերաբերում է Սիոնիստական ռեժիմի և արաբական երկրների միջև հարաբերությունների ամրապնդմանը, չնայած կուլիսներում աճող առևտրային և անվտանգության շփումներին, Էր Ռիադը երբեք չի ճանաչել այդ ռեժիմը և հրաժարվել է միանալ 2020 թվականին ԱՄՆ միջնորդությամբ կնքված «Իբրահիմի համաձայնագրին»:
Սաուդյան Արաբիայի քաղաքացիական ավիացիայի իշխանությունները ուրբաթ ավելի վաղ հայտարարեցին, որ կվերացնեն թռիչքների սահմանափակումները «բոլոր ավիաընկերությունների համար»՝ ճանապարհ հարթելով իսրայելական ինքնաթիռների համար՝ Սաուդյան Արաբիայի օդային տարածքն օգտագործելու համար:
Իսրայելի վարչապետ Յաիր Լապիդը հայտարարել է, որ սա Սաուդյան Արաբիայի հետ հարաբերությունները կարգավորելու առաջին պաշտոնական քայլն է։
Այնուամենայնիվ, արքայազն Ֆեյսալը շաբաթ օրը մերժեց այդ գաղափարը՝ ասելով, որ այդ քայլը «ոչ մի կապ չունի» Իսրայելի հետ և «ոչ մի կերպ առաջխաղացում չէ հաջորդ քայլերի համար»:
Իսրայելում Բայդենի սկզբնական կանգառի ընթացքում ոչ մի առաջընթաց չի գրանցվել երկարատև, այսպես կոչված, «խաղաղության» բանակցություններում, ընդ որում Բայդենը կենտրոնացել է տնտեսական միջոցների վրա, այդ թվում՝ պաղեստինցիների համար 4G ինտերնետի վրա:
Բայդենը և Լապիդը ստորագրեցին անվտանգության նոր պայմանագիր, որը պարտավորեցնում է Միացյալ Նահանգներին երբեք թույլ չտալ Իրանին միջուկային զենք ձեռք բերել: Բայց այս համաձայնագիրը չթաքցրեց Սիոնիստական ռեժիմի և ԱՄՆ-ի մոտեցումների հակասությունները:
Լապիդը հասկացրեց, որ ուժի կիրառումը պետք է տարբերակ լինի, քանի որ դիվանագիտությունն ու երկխոսությունը բավարար չեն, մինչդեռ Բայդենը կրկնեց, որ դեռ ցանկանում է դիվանագիտությանը հնարավորություն տալ՝ ռազմական ուժի կիրառումը անվանելով «վերջին միջոց»:
Ուրբաթ օրը Բայդենի և արքայազն Մուհամեդի առաջին հանդիպումը, որը հաճախ հիշատակվում է MBS սկզբնատառերով, արագ հայտնվեց The Washington Post-ի առաջին էջում, որի սյունակագիրն էր Խաշոգչին: Այս թերթի խմբագիրը Բայդենի արարքն անվանել է «ամոթալի»։
Վաշինգտոնի Պարսից ծոցի արաբական ինստիտուտից Քրիստիան Դևանը այս առնչությամբ ասել է. «Նախագահ Բայդենի և ՄԲՍ-ի փոխգործակցությունը ցավալի է հաշվետվողականության և պատասխանատվության հասնելու մեր անկարողության տեսանկյունից»: