Երվանդ Խոսրովյան, 16 հունվարի, 2023թ.
Կուբայի Սոցիալիստական Հանրապետության օգտին լրտեսության համար 20 տարվա ազատազրկումից հետո Անա Բելեն Մոնթեն ազատ է արձակվել սույն թվի հունվարի 6-ին:
Մոնթեի ազատ արձակումից հետո իր փաստաբանի հայտարարության մեջ (ըստ Reuters-ի՝ երկար տարիներ «ԱՄՆ-ի ամենաբարձր պաշտոնյաներից մեկը») նա դիմել է լրագրողներին և բոլորին.
«Ես խոնդրում ու քաջալերում եմ նրանց, ովքեր ցանկանում են իրենց ժամանակը ծախսել ինձ վրա, իրենց ժամանակը ծախսեն ավելի կարևոր հարցերի վրա, ինչպիսիք են Պուերտո Ռիկոյի ժողովրդի առջև ծառացած լուրջ խնդիրները կամ Կուբայի դեմ ԱՄՆ տնտեսական էմբարգոն:
Փետրվարին լրանում է Կուբայի դեմ տնտեսական էմբարգոյի 61-րդ տարին, որը սահմանել էր նախագահ Ջոն Ֆ. Քենեդին, իսկ ավելի ուշ խստացվել էր Միացյալ Նահանգների Կոնգրեսի կողմից։ Ո՞վ է վերջին 60 տարում Կուբայի ժողովրդին հարցրել, թե արդյոք նրանք ցանկանում են, որ Միացյալ Նահանգները մահացու էմբարգո սահմանի իրենց երկրի դեմ:
Մյուս ուշագրավ կետը գլոբալ համագործակցության հրատապ անհրաժեշտությունն է շրջակա միջավայրի ոչնչացումը դադարեցնելու համար:
Ես որպես մարդ ոչ ոք չեմ։ «Մինչ ամբողջ աշխարհում կան լուրջ խնդիրներ, որոնք պահանջում են ուշադրություն և եղբայրական սեր, ես կարևոր չեմ»:
Անա Բելեն Մոնթեն, ծագումով պուերտո-ռիկացի ամերիկուհի, սկսեց աշխատել ԱՄՆ պաշտպանության հետախուզական գործակալությունում 1985 թվականին և արագորեն բարձրացավ կոչումները՝ 1997 թվականին Կուբայի հարցուվ գործակալության ավագ վերլուծաբանի կոչում ստանալով՝ ԿՀՎ-ի ղեկավար Ջորջ Տենետից:
Բայց նա ձերբակալվեց չորս տարի անց՝ 2001 թվականի սեպտեմբերի 21-ին, Աֆղանստան ԱՄՆ-ի ներխուժումից անմիջապես առաջ, իսկ 2002 թվականին պարզվեց, որ նա օգտագործել է իր ղեկավար պաշտոնը՝ որպես Պաշտպանության հետախուզական գործակալության ավագ վերլուծաբան աշխատել է Կուբայի կառավարության օգտին՝ տեղեկություն փոխանցելով Կոբային և Կուբայում որոշ ամերիկացի լրտեսների ինքնությունը բացահայտելու համար:
Դատարանում Մոնթեն հայտարարել է, որ Կուբայի կառավարության հետ համագործակցելու պատճառն այդ երկրի դեմ ԱՄՆ-ի դաժան ու անարդար քաղաքականության դեմ՝ իր խղճին հետևելն էր։ Նա ասաց: «Ես բարոյապես պարտավորված էի զգում ինձ օգնել կղզուն պաշտպանել իրեն մեր (ԱՄՆ-ի) ջանքերից, որը ցանկանում է պարտադրել մեր (ԱՄՆ-ի) արժեքները և քաղաքական համակարգը»:
Անա Բելեն Մոնթեն մեղադրվում էր Կուբային չորս ամերիկացի լրտեսների ինքնությունը բացահայտելու, ինչպես նաև Կուբային այլ գաղտնի տեղեկություններ տրամադրելու մեջ: Դատավոր Ռիկարդո Ուրբինան պնդում էր, որ Մոնթեն վտանգի տակ է դրել Ամերիկայի քաղաքացիներին և «ամբողջ ազգին»:
Ջորջ Բուշ կրտսերի օրոք հակահետախուզական գործակալության ղեկավար Միշել Կլեոն Կոնգրեսին ուղղված զեկույցում նույնպես ասել է.
«Մոնթեն բացահայտեց ամեն ինչ: Նա բացահայտեց գործնականում այն ամենը, ինչ մենք ունեինք Կուբայի և այդ երկրում գործունեության մասին: «Կուբայի իշխանությունները արդեն գիտեն այն, ինչ մենք գիտենք նրանց մասին, և նրանք դա կօգտագործեն իրենց օգտին»:
Դատարանի դատավորների կարծիքով՝ Մոնթեն կարճ ալիքային ռադիոյի միջոցով ստացել է կոդավորված հաղորդագրություններ Հավանայից՝ թվերի շղթայի տեսքով և մուտքագրել դրանք ապակոդավորիչով հագեցած նոթբուքի վրա։
Միայն ԱՄՆ դատարանի դատավորները և Ամերիկայի Միացյալ Նահանգների լրտեսական գործակալության ղեկավարը, պետական ծառայողները, որոնք զբաղված են իրենց բռնի միջամտություններով աշխարհի երկրների դեմ՝ նրանց պատճառելով ավերածություններ, աղքատություն և թշվառություն, պարտադրելով ամենահանցավոր սանկցիաները «ապստամբ» ազգերի դեմ, կարող են խոսել այս հզոր և խիզախ, մարդկային հիացական խղճով և իր ողջ էությունը Կուբայի հերոս ազգին փրկելու համար զոհաբերած կնոջ դեմ կամ այնպես վարվել, իբրթե չեն հասկանում:
Բայց բոլորը գիտեն, որ ամերիկյան ազգը որպես «ամբողջություն» չէ, որ վտանգված է նման հերոսական սխրանքներով։ Ընդհակառակը, Մոնթեի նման մարդկանց մարդկային խղճից բխող գործողություններն ու վարքագիծը միշտ հանգեցրել է ավելի մեծ համերաշխության և բարեկամության, ինչպես նաև ազգերի անվտանգությանը: Եվ այդ համերաշխությունն ու ազգերի անվտանգությունն սպառնում է միայն ու միայն այն փոքրամասնությանը, որը աշխարհի ազգերի դեմ դավադրությամբ է զբաղված, և իր թալանի ու թալանի դաշտի օրեցօր կորցնելու վտանգ է զգում։
Անա Բելեն Մոնթեն 45 տարեկան էր, երբ դատապարտվեց 25 տարվա ազատազրկման և այժմ 65 տարեկան է։ Դատարանի դատավոր Ուրբինայի որոշմամբ՝ մնացած հինգ տարում պետք է վերահսկվի նրա ճանապարհորդությունն ու մուտքը ինտերնետ, և նրան արգելվում է աշխատել կառավարություններում և առանց թույլտվությամբ կապ հաստատել օտարերկրյա գործակալների հետ։
Այս պայմանները չափազանց ծանր են նրա «ազատության» համար, ինչը դրդում է նման խիզախ կնոջը հրապարակել հայտարարություն, որտեղ նա խնդրում է ուրիշներին կապ չունենալ իր հետ և թույլ տալ, որ նա ապրի իր կյանքով։
Այս հայտարարությունը դեռևս ցույց է տալիս նրա հասկացությունն ու պատասխանատվության զգացումը աշխարհի ճնշված ազգերի և այլ մարդկանց անվտանգության հանդեպ։
Անա Բելեն Մոնթեն ասում է.
«Ուրախ եմ կրկին դիպչել Պուերտո Ռիկոյի հողին՝ երկու իսկապես հոգնեցնող տասնամյակներից հետո: Ես ուզում եմ իմ անձնական կյանքը հանգիստ ապրել: Ուստի ես չեմ մասնակցելու որևէ լրատվական գործունեության»։