Հայացք՝ ԱՄՆ-ի կողմից Մարշալյան կղզիներին միջուկային փորձարկումներ իրականացնելու համար փոխհատուցում վճարելու պատմությանը

Երվանդ Խոսրովյան, 16 հունվարի, 2023թ.

ԱՄՆ-ն վերջերս հատուկ «ուշադրություն» է դարձրել Խաղաղ օվկիանոսի կղզիներին։ Սա այն դեպքում, երբ ավելի քան հարյուր կազմակերպություններ տարբեր հարթություններում, ներառյալ զինաթափման և շրջակա միջավայրի պահպանությունը, վերջերս նամակ են ուղարկել՝ խնդրելով Միացյալ Նահանգներին պաշտոնական ներողություն խնդրել և փոխհատուցում վճարել Մարշալյան կղզիներին, որոնք Միացյալ Նահանգները անցյալ դարի  40-50-ական թթ. այս կղզիներում միջուկային լայնածավալ փորձարկումներ են կատարել:

Մարշալյան կղզիները բաղկացած են ավելի քան 12 կղզիներից, որոնք գտնվում են Խաղաղ օվկիանոսի կենտրոնում, որոնք 1944 թվականին գտնվում էին ԱՄՆ ռազմական վերահսկողության տակ, իսկ 1947 թվականից՝ Միացյալ Նահանգների տիրապետության տակ։ 1946-1958 թվականներին ԱՄՆ-ն իրականացրել է ընդհանուր 67 միջուկային փորձարկում։ Բացի այդ, ԱՄՆ-ը Նևադայի միջուկային փորձարկումների հրապարակում արտադրված ավելի քան մեկ միլիոն 300 հազար տոննա միջուկային աղտոտված հող է լցրել անմիջապես Մարշալյան կղզիները:

Միջազգային ճնշման ներքո Միացյալ Նահանգները 1986-ին ստորագրեց COFA-ի համաձայնագիրը Մարշալյան կղզիների հետ, նրանք համաձայնեցին, որ Միացյալ Նահանգները փոխհատուցում կվճարի տեղի բնակիչներին միջուկային փորձարկումներից առաջացած ֆինանսական և անձնական կորուստների համար:

  Այն ժամանակ ԱՄՆ-ը փորձում էր վճարել մոտ 150 միլիոն դոլարի փոխհատուցում: Միջազգային արբիտրաժային դատարանը, որը ստեղծվել է 1988 թվականին, որոշել է, որ ԱՄՆ-ը պետք է 2,3 միլիարդ դոլար փոխհատուցում վճարի Մարշալյան կղզիներին, սակայն ԱՄՆ-ը մերժել է։

  Los Angeles Times-ի վկայակոչած փաստաթղթերը ցույց են տալիս, որ ԱՄՆ-ն վճարել է ընդամենը 4 միլիոն դոլար։ ԱՄՆ Պետդեպարտամենտի արխիվների կայքի 2005 թվականի զեկույցում նշվում էր, որ 1986 թվականին ԱՄՆ-ի և Մարշալյան կղզիների միջև կնքված համաձայնագիրը ներառում էր բոլոր նախկին, ներկա և ապագա փոխհատուցումները:

  Որոշ վերլուծաբաններ կարծում են, որ դա նշանակում է, որ ԱՄՆ-ը պատրաստ չէ ավելի շատ վճարել Մարշալյան կղզիների համար և հրաժարվում է դա անել։

Նշված արարքը ցույց է տալիս ուխտի դրժումն ու Ամերիկայի անբարոյականությունը, որն առաջացրել է միջազգային հանրության զայրույթը։

  2022 թվականին ՄԱԿ-ի Մարդու իրավունքների խորհուրդը բանաձեւ է ընդունել՝ խնդրելով համապատասխան երկրներին լուծել միջուկային փորձարկումների անլուծելի խնդիրները և պատասխանատվությամբ օգնել Մարշալյան կղզիներին:

  Հաշվի առնելով, որ COFA-ի համաձայնագիրը ԱՄՆ-ի և Մարշալյան կղզիների միջև ավարտվում է 2023 թվականին, ավելի քան հարյուր կազմակերպություններ վերջերս նամակ են ուղարկել՝ խնդրելով Միացյալ Նահանգներին պաշտոնապես ներողություն խնդրել և ավելի արդար փոխհատուցում վճարել Մարշալյան կղզիներին մինչև նշված համաձայնագրի ավարտը:

2022 թվականից ի վեր ԱՄՆ-ը ինտենսիվ դիվանագիտական ճնշում է գործադրում  Խաղաղօվկիանոսյան կղզիների վրա, կարևոր պաշտոնյաներ են այցելում այդ երկրներ: Եթե ​​ԱՄՆ-ն իսկապես հոգ է տանում Խաղաղ օվկիանոսի կղզիների մասին, ապա պետք է ոչ միայն ընդունի Մարշալյան կղզիներին միջուկային փորձարկումների հետ կապված փոխհատուցման իր պատասխանատվությունը, այլև գործնական միջոցներ ձեռնարկի խաղաղօվկիանոսյան կղզիների կորցրած վստահությունը վերականգնելու համար:

Schreibe einen Kommentar

Deine E-Mail-Adresse wird nicht veröffentlicht. Erforderliche Felder sind mit * markiert