Ադրբեջանը մերժում է Հայաստանի հետ խաղաղ բանակցությունները. Բեռլինյան այցի ընթացքում Էրդողանի աջակցությունը Բաքվին անտեսվել է
Յորգ Կրոնաուերի կողմից, «jungewelt.de», 18.11.2023թ.
Թարգմանությունը՝ Երվանդ Խոսրովյանի
Թուրքիայի նախագահ Ռեջեփ Թայիփ Էրդողանի՝ ուրբաթ օրը Բեռլին կատարած այցին ուղեկցել են բողոքի ցույցեր։ Մինչ Էրդողանը կեսօրից հետո հանդիպեց դաշնային նախագահ Ֆրանկ-Վալտեր Շտայնմայերի հետ, նրա դեմ սկսվեցին առաջին ցույցերը։ Շաբաթ օրը նախատեսվում է խոշոր հանրահավաք անցկացնել։ Քննադատությունն առաջին հերթին ուղղված է այն փաստի դեմ, որ Էրդողանը կասկածի տակ է դրել Իսրայելի գոյության իրավունքը և Համասը որակել որպես «ազատագրական կազմակերպություն»։ Թուրքիայի նախագահի ընդունելությունը նույնպես ենթարկվում է հարձակման այն պատճառով, որ Անկարայի վարած դաժան քաղաքականությունը քրդական փոքրամասնության նկատմամբ իր երկրում, ինչպես նաև Սիրիայում և Իրաքում է վարում: Միայն հոկտեմբերին Էրդողանը ռմբակոծեց Հյուսիսային Սիրիայի քրդախոս շրջանների էներգետիկ և ջրամատակարարումը։ Ուրբաթ երեկոյան կանցլեր Օլաֆ Շոլցը ցանկացել է Էրդողանին ընդունել բանակցությունների համար։ Գլխավոր թեման Անկարայի հետ փախստականների պաշտպանության պայմանագրի շարունակությունն էր։ Շոլցը նաև ցանկացել է քննադատել Էրդողանին՝ Իսրայելի և ՀԱՄԱՍ-ի մասին նրա հայտարարությունների պատճառով։
Թուրքիայի դերը Հայաստանի դեմ Ադրբեջանի երկու պատերազմներում, նախ 2020 թվականի աշնանը, ապա կրկին 2023 թվականի սեպտեմբերին, հիմնականում անտեսվել է։ Անկարան տարիներ շարունակ ռազմական աջակցություն է ցուցաբերել Ադրբեջանին, որի բնակչությանը թուրք ազգայնականները անվանում են «եղբայրական ժողովուրդ» («մեկ ազգ, երկու պետություն»), զինելով նրան, ի թիվս այլ բաների, ամենաարդիական անօդաչու սարքերով և դրանով իսկ հնարավոր դարձնելով երկու ագրեսիվ պատերազմներում հարձակվել հայերով բնակեցված Լեռնային Ղարաբաղի տարածքի վրա։
2023 թվականի սեպտեմբերին 19/20-ին կարճատև, բայց վճռական զենքի փոխանակումից հետո, Լեռնային Ղարաբաղի գրեթե բոլոր 120,000 բնակիչները փախան՝ խաղաղ բնակչության նկատմամբ ադրբեջանական բռնության վախից։ Նման բռնություններ բազմիցս եղել են այն բանից հետո, երբ 1980-ականների վերջին բռնկվեց Լեռնային Ղարաբաղի շուրջ հակամարտությունը: Բացի այդ, հայերի հիշողության մեջ վառ է Առաջին համաշխարհային պատերազմի ավարտին ադրբեջանցիների մասնակցությունը, օսմանյան զորքերի կողքին, Հայոց ցեղասպանությանը։ Այն, որ Թուրքիան Էրդողանի օրոք մինչ օրս շարունակում է ժխտել ցեղասպանությունը, Հայաստանի տեսանկյունից իրավիճակը չի բարելավում։
Թուրքիայի կողմից խրախուսվող Լեռնային Ղարաբաղի ռազմական գրավումը և տեղի բնակիչների հետագա զանգվածային արտագաղթը շարունակում են զբաղեցնել միջազգային քաղաքականությունը և դատական համակարգը: Ուրբաթ ուշ կեսօրին ակնկալվում էր Հաագայի միջազգային դատարանի վճիռը, որին Հայաստանը սեպտեմբերի վերջին արդեն խնդրել էր Ադրբեջանին պարտավորեցնել միջոցներ ձեռնարկել՝ պաշտպանելու Լեռնային Ղարաբաղի բնակիչներին։ Բացի այդ, բանակցություններ են ընթանում Հարավային Կովկասում հակամարտությունը խաղաղ ճանապարհով դադարեցնելու շուրջ։ Սակայն Ադրբեջանը հրաժարվում է ընդունել Արեւմուտքի միջնորդությունը։ Նախագահ Իլհամ Ալիևը հոկտեմբերի 5-ին չեղարկել է ԵՄ միջնորդությամբ Հայաստանի Հանրապետության ղեկավար Նիկոլ Փաշինյանի հետ հանդիպումը։ Հինգշաբթի օրը Բաքուն հայտարարեց, որ ներկայացուցիչներ չի ուղարկի խաղաղ բանակցություններին, որոնք նախատեսված են հաջորդ երկուշաբթի Վաշինգտոնում: Մարդիկ չեն վստահում Արևմուտքին և ցանկանում են տարածաշրջանային հակամարտությունները լուծել տարածաշրջանային մակարդակով։ Վերջին անգամ այս հարցի շուրջ քննարկումները տեղի են ունեցել հոկտեմբերի 23-ին Թեհրանում, որտեղ Ադրբեջանի և Հայաստանի արտգործնախարարները բանակցել են Իրանի, Ռուսաստանի և Թուրքիայի իրենց գործընկերների հետ։ Եթե այս ձևաչափով լուծում գտնվի, Արևմուտքը դուրս կմնա։