Նոյեմբերի 28, 2023 Դեյվիդ Գոեսման
Երվանդ Խոսրովյան
Արևմուտքում փակուղային իրավիճակն ավելի ու ավելի է ընդունվում: Բայց իրավիճակն իրականում ավելի վատ է: Ինչու են ամերիկացի ռազմական փորձագետները ասում, որ Ռուսաստանն ունի առավելություն:
Ով նայում է Գերմանիայում Ուկրաինայի պատերազմի մասին վերջին վերնագրերին և հոդվածներին, չի կարող չնկատել, որ ինչ-որ բան փոխվել է:
Մինչ ուկրաինական գարնանային հարձակումը, որն իրականում ամառային հարձակում էր, ուղեկցվում էր դրական, հուսադրող զեկույցներով և մինչև վերջ մարտի դաշտում ամենափոքր հաջողությունները հայտարարվում էին հնարավոր շրջադարձ, վերջին շրջանում այդ ոգին ավելի ու ավելի է վերանում։
Այժմ, օրինակ, Tagesschau.de-ում վերնագրերն են՝ «Բարձր բարոյականություն, բայց թուլացած զինվորներ», «Կառավարության ղեկավարի տեղակալը զգուշացնում է պատերազմից հոգնածության մասին» կամ «Մենք էլ չենք կարողանում, հոգնել ենք»։
Այնուամենայնիվ, շատ արևմտյան լրատվամիջոցներ, իրենց կառավարություններին համահունչ, պահանջում են ավելի շատ զենք և ավելի շատ ռազմական տեխնիկա: Ըստ ԶԼՄ-ների՝ Գերմանիան ցանկանում է էլ ավելի մեծացնել Ուկրաինային տրամադրվող օգնությունը, մինչդեռ դիվանագիտական նախաձեռնություններ չեն լինում։
2024 թվականի դաշնային բյուջեի նախագծի համաձայն՝ Ֆինանսների դաշնային նախարարությունը նախատեսում էր ռազմական աջակցության համար նախատեսված միջոցները ի սկզբանե նախատեսված չորս միլիարդից հասցնել ութ միլիարդ եվրոյի։ Եվս երկու միլիարդ եվրո ավելացվել է այսպես կոչված պարտավորությունների հատկացումներ:
Միևնույն ժամանակ, Tagesschau.de-ն հարցնում է. «Արևմուտքը նոր ռազմավարության կարիք ունի՞»: Պատասխանը տրվում է՝ հղում անելով ՆԱՏՕ-ի ծրագրածին։ Հաշվի առնելով մռայլ իրավիճակը, մոտեցող ձմեռը Ուկրաինայում, «դանդաղ առաջխաղացումը» և ռեսուրսների նվազումը, գլխավոր քարտուղար Յենս Ստոլտենբերգը հաստատեց, որ ինքը կշարունակի երկրին ավելի մեծ ռազմական աջակցություն ցուցաբերել, նույնիսկ եթե եվրոպացի քաղաքական գործիչները ավելի շատ հիասթափված լինեն՝ 650-օրյա պատերազմից հետո:
Գերմանիայի պաշտպանության նախարար Բորիս Պիստորիուսը ԵՄ պաշտպանության նախարարների վերջին հանդիպման ժամանակ ասել է. «Կարծում եմ, որ մենք այժմ տեսնում ենք մի իրավիճակ, որը, մի կողմից, ունի հիբրիդային և թվային պատերազմի բազմաթիվ բաղադրիչներ»: Մյուս կողմից, իրավիճակը նաև շատ է հիշեցնում անցյալ դարի խրամատային պատերազմը։
«Տեղի է ունենում մաշտցնող պատերազմ. Տեղանքի փոխադարձ ձեռքբերումները չափազանց մարգինալ են: Դա նշանակում է՝ այն տեղում դոփում է։
Ինչպես արդեն նշվեց. թեև վերջին ամիսներին պարզ երևում էր, որ ուկրաինացի զինվորականները դոփում են տեղում (Telepolis-ը այդ մասին հայտնում է վաղ և նորից ու նորից), Արևմուտքում, սակայն, փակուղին անտեսվում է և իրավիճակը քողարկվում:
Այն, որ քաղաքական գործիչներն ու ԶԼՄ-ները արդեն հիմա ընդունում են, որ նրանք (Ուկրաինայի զինվորները,-Ե. Խ.) փակուղում են գտնվում, կապված է այն փաստի հետ, որ նույնիսկ Ուկրաինայի զինված ուժերի գլխավոր հրամանատար Վալերի Զալուշնին ամսվա սկզբին Economist-ին տված հարցազրույցում առանց թաքցնելու հայտարարեց՝ «պատերազմը մտել է փակուղի» սարքեր. «Խորը և ցանկալի բեկում» սպասել չի կարելի։
Սակայն այս էապես ճիշտ գնահատականը, որ ուկրաինական պատերազմը գտնվում է փակուղում, ավելի ու ավելի է կասկածի ենթարկվում Միացյալ Նահանգների ռազմական փորձագետների կողմից՝ վերջին մարտական զարգացումներից հետո, ինչպես հաղորդում է Responsible Statecraft-ը: Նրանք իրականում կարծում են, որ իրավիճակն ավելի վատ է, և դա նշանակում է Ուկրաինայի համար…
Ինչպես նշում է Foreign Affairs-ը, Ռուսաստանը 2023 թվականին ավելի շատ տարածք է ստացել, քան Ուկրաինան։ Ռուսաստանի կողմից օկուպացված Ղրիմի ռազմավարական նպատակ հանդիսացող հարավային Մելիտոպոլ քաղաքի վերագրավումը Ուկրաինայի կողմից առայժմ ձախողվել է։
Ռուսաստանը ղրագրում է խոշոր հարձակո՞ւմ
Կարնեգի հիմնադրամի «Ռուսաստան և Եվրասիա» ծրագրի հետազոտող Մայքլ Քոֆմանը կայուն և տեւական փակուղի չի տեսնում: Ստեղծված իրավիճակից ապագայի վերաբերյալ եզրակացություններ անելը սխալ է։ Այդ կարծիքի հետ համաձայն է Grand Strategy at the Quincy Institute-ի տնօրեն Ջորջ Բիբին.
«Նրանք, ովքեր կարծում են, որ այս պատերազմը երկարաժամկետ փակուղում է, սխալվում են՝ քարտեզներով չափելով կողմերից յուրաքանչյուրի հարաբերական առաջընթացը: Նրանք տեսնում են, որ վերջին մեկ տարում առաջնագծերը էական տեղաշարժ չեն ունեցել, և եզրակացնում են, որ կողմերը փակուղու մեջ են։
Beebe-ն մատնանշում է մի շարք ցուցանիշներ, որոնք այլ պատկեր կներկայացնեն, քան գնահատումը, որը կենտրոնացած է զուտ տեղանքի ձեռքբերումների վրա: Ուկրաինան նոր զինվորներ հավաքագրելու շատ սահմանափակ հնարավորություններ ունի, և այդ ներուժն արագորեն սպառվում է:
Նույնը վերաբերում է զենքին և զինամթերքին, թեև արևմուտքի դոնոր երկրները չեն կարող ուկրաինական բանակին տրամադրել այն, ինչ անհրաժեշտ է։ Այստեղ զգալի տարբերություններ կան՝ համեմատած պատերազմի հակառակորդի՝ Ռուսաստանի հետ, և դինամիկան ի վնաս Ուկրաինային է։ Ուստի Բիբն հայտարարում է, որ «Սա ոչ թե փակուղային իրավիճակի, այլ Ուկրաինայի փլուզման կամ հանձնման բանաձեւ է»:
ԱՄՆ բանակի նախկին փոխգնդապետ, Պաշտպանության առաջնահերթությունների ռազմական փորձագետ Դենիել Դևիսը նույնպես մատնանշում է այն փաստը, որ չնայած ուկրաինական զինված ուժերի զանգվածային համալրմանը ամենաժամանակակից տանկերով և հակաօդային պաշտպանության համակարգերով, մարտի դաշտում ոչինչ տեղի չի ունեցել:
Դևիսն ասում է. «չնայած ճակատների փոփոխություն չկա, բայց ես դա փակուղի չեմ անվանի, քանի որ կարծում եմ, որ ժամանակը շարունակում է աշխատել Ուկրաինայի դեմ»:
Միևնույն ժամանակ, եթե նույնիսկ ԱՄՆ նախագահ Ջո Բայդենը կարողանա ստանալ Ուկրաինայի օգնության փաթեթը ԱՄՆ Կոնգրեսի միջոցով, ԱՄՆ-ը հաջորդ տարի Ուկրաինային կտրամադրի զենքի և զինամթերքի առավելագույն կեսը (113 միլիարդ դոլարի փոխարեն 60 միլիարդ դոլար) ընթացիկ տարին։ Բացի այդ, Իսրայել-Գազա պատերազմը կարող է հանգեցնել տարբեր առաջնահերթությունների։
Քիչ առաջ հայտնի դարձավ, որ հրետանային արկերը, որոնք իրականում նախատեսված են եղել Ուկրաինայի համար, Իսրայել են հասցվել ԱՄՆ-ի կողմից։ Այսպիսով, Կիևը ստիպված կլինի բավարարվել պակասով, մինչդեռ սպառնում է զինամթերքի հետագա պակասը:
Ի հակադրություն, Ռուսաստանը ավելի ու ավելի շատ զինամթերք և անօդաչու թռչող սարքեր է արտադրում։ «Նրանք [ուկրաինացիները] չեն ունենա բավականաչափ զինամթերք, որպեսզի շարունակեն պահպանել փակուղին», – ասել է Դևիսը:
«Իմ կարծիքով, ամենևին էլ անիրատեսական չէ սպասել, որ ուկրաինական բանակը հաջորդ տարի ինչ-որ պահի ճակատում ծնկի կգա, գուցե նույնիսկ այս ձմռանը»,- ասել է նա:
Ի հակադրություն, Ռուսաստանը ոչ միայն ամրապնդում է իր դիրքերը զորքերի թվաքանակի և զենքի ու զինամթերքի մատակարարման առումով, այլ նաև մարտական ոգին։ Այս հարցում Ուկրաինան վաղուց առավելություն ուներ, ասել է Պաշտպանության առաջնահերթությունների տնօրեն Բեն Ֆրիդմանը: Բայց դա այժմ սպառվել է ձախողված հարձակման պատճառով, մինչդեռ Արևմուտքի աջակցությունը փլուզվում է: Ժամանակն աշխատում է Մոսկվայի համար՝ չնայած պատերազմի ընթացքում առկա բոլոր անորոշություններին։
Ռազմական փորձագետ Դեւիսը նույնիսկ կարծում է, որ Ռուսաստանը կարող է օգտվել բարենպաստ իրավիճակից և ձմռանը սկսել խոշոր հարձակում՝ առաջխաղացման կամ բեկման հասնելու համար։
Նման սցենարը չի կարելի ամբողջությամբ մերժել։ Հաշվի առնելով դիվանագիտական հեռանկարի բացակայությունը, Մոսկվայի միակ տարբերակը մարտի դաշտում իր ներկայիս առավելություններն օգտագործելն է՝ հիմքեր ստեղծելու և դրանով իսկ ճնշում գործադրել Ուկրաինայի և Արևմուտքի վրա: